JONES, JOHN EDWARD ('Iorwerth Twrog ' 1886 - 1934), ysgolfeistr, bardd, a datgeiniad gyda'r tannau

Ganwyd yn hen Dŷ'r Ysgol, Maentwrog, Sir Feirionnydd, 12 Mai 1886. Mab i John Ellis a Kate Jones. Yr oedd ei dad yn gerddor da, ac am hanner canrif yn organydd Eglwys Maentwrog. Cafodd ' J.E. ' fel yr adwaenid ef trwy Gymru, ei addysg yn ysgol Maentwrog, a bu yn ddisgybl-athro yno. Yn 1905 symudodd i Gorris, ac oddi yno i Aber-carn, Sir Fynwy. Aeth am gwrs o addysg i goleg hyfforddi athrawon ym Mryste, ac wedi hynny gwasanaethodd fel ysgolfeistr yng Nghaernarfon, Llanilltud Faerdref (Morgannwg), Llanwddyn, Arddleen, ac ysgol Oakley Park, Llanidloes, Trefaldwyn. Ymunodd â'r fyddin yn Rhyfel mawr 1914-18, ac wedi dychwelyd yn ôl, aeth i'r Bont, Llanbrynmair, ac oddi yno i Bennal, Sir Feirionnydd, gan breswylio yn y Tŷ Coch, Aberdyfi, ac yno y treuliodd y chwe blynedd olaf o'i fywyd. Yr oedd yn ysgolfeistr rhagorol, yn llenor da, ac yn fardd gwych. Enillodd gadair eisteddfod Dinas Mawddwy, Groglith 1934, a'r un adeg gadair Llanuwchllyn a Phont-rhyd-y-groes. Daeth yn enwog fel datgeiniad gyda'r tannau, a gwyddai am holl gyfrinion y gelfyddyd. Yr oedd ei chwaeth yn bur, meddai ar lais da, ac ynganai yn eglur. Trwy ei ddull syml, tawel, a diymdrech, enillai ddeall a chalon ei wrandawyr, a rhoddodd fri ac urddas ar y gelfyddyd. Bu'n feirniad yn yr eisteddfod Genedlaethol, ac enillodd lawer o wobrwyon. Yn 1922 ysgrifennodd ddeuddeg o wersi rhagorol ar ganu penillion yn Y Winllan a chyhoeddwyd hwynt gan Adran Athrawon Meirionnydd yn llyfr dan yr enw Swyn y Tannau, yn cynnwys hefyd osodiadau J. E. Jones gyda nodiadau gan Mr. J. Breese Davies ac ysgrif goffa gan y Parch. Evan Roberts. Aeth i Ysbyty Tywyn, Meirionnydd am driniaeth feddygol ac yno y bu farw 13 Awst 1934, a chladdwyd ef ym mynwent Eglwys Maentwrog.

Awdur

• Robert David Griffith, (1877 - 1958)

Ffynonellau

• Meirionnydd Teachers' Services, no.4 (1936)
• Y Cerddor, Medi, Hydref 1934

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 120506084
• Wikidata: Q20821157

Dyddiad cyhoeddi: 1970

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/