DAVIES, DANIEL JOHN (1885 - 1970), gweinidog (A) a bardd

Ganwyd 2 Medi 1885, yn y Waunfelen, bwthyn ym Mhentregalar, Crymych, Penfro, yn fab i John Morris ac Ann Davies. Pan laddwyd ei dad mewn damwain gyda thrên yng ngorsaf Boncath, symudodd ei fam a'i thri mab i dŷ o'r enw Tŷ-canol, ond yn fuan bu farw'r fam a'r ddau frawd, ac aeth y bachgen amddifad i gartrefu gyda chwaer ei fam yn Aberdyfnant, Llanfyrnach. Yno daeth o dan ddylanwad O.R. Owen, gweinidog eglwys Glandŵr (A). Dechreuodd bregethu yno ar y Sulgwyn, 1906. Wedi cyfnod yn ysgol yr Hen Goleg, Caerfyrddin, dilynodd gwrs anrhydedd mewn Hebraeg yng Ngholeg y Brifysgol, Caerdydd, a graddio yn 1913, a chwrs diwinyddol yn y Coleg Coffa, Aberhonddu. Yr oedd awdurdodau Aberhonddu wedi ei atal rhag cymryd Cymraeg yn brif bwnc yng Nghaerdydd. Er hynny, enillodd gadair eisteddfod y coleg ddwywaith. Ordeiniwyd ef yng Nghapel Als, Llanelli, yn 1916 - heddychwr pybyr yng nghanol y Rhyfel Mawr. Meddai ar ddaliadau radicalaidd cryf, yn wleidyddol a diwinyddol; ond nid un o feibion y daran ydoedd. Cododd chwech o fechgyn Capel Als i'r weinidogaeth, ac un cenhadwr a fu'n gweithio yn y Swdan.

Enillodd ar y cywydd bedair gwaith yn yr Eisteddfod Genedlaethol Dywedodd R. Williams Parry, mewn sylwadau ar ei ' Ffynnon Fair ', na welodd neb a rodiai mor rhwydd a diymdrech yn llyffetheiriau'r gynghanedd. Daeth yn ail i Gwenallt yng nghystadleuaeth y gadair y flwyddyn cyn ennill y gamp yn 1932 yn Aberafan am ei awdl, ' Mam ', mewn cystadleuaeth o safon uchel. Beirniadodd yn y brifwyl droeon. Cyfansoddodd amryw o emynau cymeradwy. Cyhoeddwyd yn 1968 gasgliad o'i farddoniaeth, Cywyddau a chaniadau eraill. Cynhaliai ddosbarthiadau yn y cynganeddion yn Llanelli.

Er mai swil ydoedd wrth natur, daeth yn un o dywysogion ei enwad, gŵr hirben a doeth, gyda hiwmor diymdrech a deniadol. Etholwyd ef yn llywydd Undeb yr Annibynwyr, a gwelir ei araith o'r gadair yn Adroddiad 1957. Yr oedd yn un o olygyddion y Caniedydd Cynulleidfaol a gyhoeddwyd yn 1960. Ymddeolodd o ofalaeth Capel Als yn 1958. Bu farw 4 Mehefin 1970. Claddwyd ei ludw ym mynwent Glandŵr. Yr oedd ei briod, Enid, yn ferch i D. Stanley Jones, gweinidog (A), Caernarfon, gwraig hoffus a dawnus.

Awdur

• Y Parchedig Iorwerth Jones, (1913 - 1992)

Ffynonellau

• Blwyddiadur yr Annibynwyr Cymraeg, 1971, 165
• Y Tyst, rhifynnau Mehefin 1970
• atgofion personol
• Maurice Loader, Capel Als (Abertawe 1980) (1980)

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: D. J. Davies

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 63779220
• Wikidata: Q13127753

Dyddiad cyhoeddi: 1997

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/