MORGAN, CHARLES LANGBRIDGE ('Menander'; 1894 - 1958), nofelydd, dramodydd

Ganwyd 22 Ionawr 1894, yn blentyn ieuangaf Syr Charles Langbridge Morgan, peiriannydd, a Mary (ganwyd Watkins) ei wraig. Ymfudodd ei deidiau o Sir Benfro i Awstralia lle y priododd ei rieni. Ymunodd â'r Llynges yn 1907 gan ddod yn swyddog cyn ymddiswyddo yn 1913 i ennill ei fywoliaeth wrth lenydda, er iddo ddychwelyd i'r llynges yn ystod y ddau Ryfel Byd. Aeth i Goleg y Trwyn Pres, Rhydychen, 1919-21, a graddio. Yna ymunodd â'r Times, gan ddod yn enwog fel gohebydd beirniadol ar y ddrama, 1926-39. Derbyniodd lawer gradd er anrhydedd. Yr oedd yn un o aelodau dethol estron l'Institut de France; etholwyd ef yn llywydd yr English Association 1953-54 a'r Gyngres Lenyddol Ryngwladol i Awduron 1954-56. Ac eithrio'i ddwy nofel gyntaf, ysgrifennodd gyfres ddi-dor o gampweithiau llenyddol arbennig o artistig, o arwyddocâd dwfn, a'u traethiad yn rymus ac amrywiol. Dyfarnwyd iddo wobr Femina-Vie Heureuse am Portrait in a Mirror (1929); gwobr Hawthornden am The Fountain (1932); a gwobr goffa James Tait Black am The Voyage (1940). Dramodwyd The River Line (1949) a'i chynhyrchu yng ngwyl Caeredin yn 1952.

Yn Llundain y treuliodd y rhan fwyaf o'i oes. Trwy ei wraig, Hilda Campbell Vaughan o Lanfair-ym-Muallt, nofelydd a briododd, 6 Mehefin 1923, ac a ddug iddo fab Roger, a merch ( Ardalyddes Môn), y daeth, o bosib, i gysylltiad agosaf â Chymru. Cyfansoddwyd ei ddrama gyntaf, The Flashing Stream (1938), tra oedd ar wyliau ger Llyn Syfaddan, Brycheiniog. Treuliodd ddau gyfnod hir yn Sir Benfro hefyd, pryd yr ysgrifennodd A breeze of morning (1951). Ysgrifennodd hanes cwmni Macmillan (1943); cyhoeddwyd casgliad o'i ddarlithiau ac ysgrifau wedi ei farwolaeth yn The writer and his world (1960). Bu farw 6 Chwefror 1958.

Awdur

• Dr Mary Auronwy James

Ffynonellau

• Mynegai Bywgraffyddol W. W. Price
• Who was who?
• Eiluned Lewis, Selected letters of Charles Morgan with a memoir (1967)
• Henry Charles Duffin, The novels and plays of Charles Morgan (Llundain 1959)
• D. Crystal, The Cambridge Biographical Dictionary (Caergrawnt 1994)
• Times Literary Supplement Index

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 76404437
• Wikidata: Q1065287

Dyddiad cyhoeddi: 1997

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/