WILLIAMS, HUW OWEN ('Huw Menai '; 1886 - 1961), bardd

Ganwyd yng Nghaernarfon yn 1886, yn fab Hugh Williams (a weithiai yn löwr yn ne Cymru) a'i wraig Jane. Gadawodd yr ysgol yn ddeuddeng mlwydd oed ond parhaodd i ddarllen yn eang, a gweithiodd mewn llawer o swyddi tymor byr i'w gynnal ei hun a'i fam. Aeth i dde Cymru i weithio yn y pyllau glo pan oedd yn un ar bymtheg, ond yr oedd yn 1906 pan symudodd yno gyda'i fam i fyw gyda'i dad yn Ynysowen (Merthyr Vale). Yno dechreuodd drefnu cyfarfodydd politicaidd ac annerch ynddynt, ac hefyd ysgrifennu erthyglau i'r Social Democrat, y Social Review a Justice. Yn fuan collodd ei swydd oherwydd ei weithgareddau politicaidd ond gan ei fod yn briod gyda theulu ifanc, derbyniodd swydd fel pwyswr (cynrychiolydd y cyflogwyr) a daeth ei waith politicaidd i ben (er i un o'i feibion, Alun Menai Williams, weithio yn y byd politicaidd, gan ymladd yn Rhyfel Cartref Sbaen).

Dechreuodd ysgrifennu barddoniaeth yn ystod Rhyfel Byd I; ymddangosodd ei waith mewn papurau lleol fel y Merthyr Express a'r Western Mail a chyhoeddwyd ei lyfr cyntaf Through the upcast shaft yn 1920. Dilynwyd hwn gan The passing of Guto (1927), Back in the return (1933) a The simple vision (1945). Er bod ganddo lawer o gyfeillion (gan gynnwys John Cowper Powys) ymhlith llenorion Llundain, yr oedd yn ddi-waith yn aml ac yn 1949 pan oedd y Port Talbot Forum yn weithgar yn ennill pensiwn o'r Rhestr Sifil iddo, yr oedd yn byw ar £2.17s.0c. yr wythnos. Bu fyw yn ei flynyddoedd olaf yn Pen-y-graig yng Nghwm Rhondda. Erys ei hunangofiant heb ei gyhoeddi. Priododd Ann yn 1910. Bu ef farw 28 Mehefin 1961.

Awdur

• Sally Roberts Jones

Ffynonellau

• Glyn Jones, The dragon has two tongues: essays on Anglo-Welsh writers and writing (London 1968), 140-53
• Gwyn Thomas, A Welsh eye (Llundain 1964)
• R. Felstead, No other way Jack Russia and the Spanish Civil War A Biography (Port Talbot 1981) (1989), 36-41
• The Transactions of the Port Talbot Historical Society, II, i, 68

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Huw Menai

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 63959629
• Wikidata: Q5951279

Dyddiad cyhoeddi: 1997

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/