WYNNE-FINCH, Syr WILLIAM HENEAGE (1893 - 1961), milwr, tirfeddiannwr

Ganwyd 18 Ionawr 1893, ail fab yr is-gyrnol Charles Arthur Wynne-Finch o'r Foelas a Chefnamwlch, Caernarfon, a'i wraig Maud Emily (ganwyd Charteris). Addysgwyd ef yng ngholeg Eton ac ymunodd â'r Gwarchodlu Albanaidd. Gwasanaethodd yn Rhyfel Byd I a chael ei glwyfo ddwywaith ac ennill M.C. Gwasanaethodd ym myddin yr Aifft 1919-25 a'r Sudan Defence Force 1925-26 gan gael ei anrhydeddu ag Urdd y Nil. Dychwelodd i weithredu'n gomander ail fataliwn y Gwarchodlu Albanaidd 1931-35 gyda rheng isgyrnol a dyrchafwyd ef yn gyrnol yn 1935. Gwasanaethodd yn Rhyfel Byd II yn swyddog hyfforddi i'r Adran Diriogaethol yn Llundain a gyda'r Gwarchodlu Albanaidd.

Cymerai ddiddordeb deallus mewn amaethyddiaeth ac yn ei ystadau, a bu'n llywydd Cymdeithas Amaethyddol Frenhinol Cymru. Bu'n gadeirydd Pwyllgor Addysg Amaethyddol y sir a rhan bwysig ganddo mewn sefydlu'r coleg Amaeth ym Mhlas Glynllifon. Yn 1945 penodwyd ef yn Arglwydd Raglaw sir Gaern., swydd a ddaliodd hyd 1960; fel Custos rotulorum a Phrif Ustus gosodai bwys mawr ar gadwraeth archifau'r sir. Bu iddo ran allweddol yn sefydlu Swyddfa Archifau sir Gaern. a than ei gadeiryddiaeth ef o'r Pwyllgor Archifau y cyhoeddwyd y Calendar of the Caernarvonshire Quarter Sessions Records 1541-50 yn 1956. Bu'n llywydd Cymdeithas Hanes sir Gaern. o 1957 hyd ei farw. Cyflawnodd nifer o swyddi eraill ym mywyd gweinyddol a chyhoeddus y sir. Gwnaed ef yn farchog yn 1960 a bu farw 16 Rhagfyr 1961. Priododd yn 1929 â Gladys, merch John J. Waterbury a'i wraig, New Jersey, T.U.A. ond ni bu iddynt blant.

Awdur

• Evan David Jones, (1903 - 1987)

Ffynonellau

• Trafodion Cymdeithas Hanes Sir Gaernarfon, 23 (1962)
• Mynegai Bywgraffyddol W. W. Price

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: William Heneage Wynne Finch

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q19360818

Dyddiad cyhoeddi: 1997

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/