FINCH, HAROLD JOSIAH (1898-1979), gwleidydd Llafur

Ganwyd ef yn y Barri ar 2 Mai 1898, yn fab i Josiah Coleman Finch, arolygwr ar y rheilffyrdd, ac Emmie Keedwell. Addysgwyd ef yn ysgol elfennol y Barri. Gweithiodd fel clerc i Gwmni Rheilffyrdd y Barri, 1912-19, ac yna fel clerc i Swyddfa Glowyr Ardal Cwm Tredegar. Bu'n ysgrifennydd i Ardal Tredegar o Ffederasiwn Glowyr De Cymru, 1919-34. Bu hefyd yn ysgrifennydd iawndal i Ffederasiwn Glowyr De Cymru, ac yna'n ysgrifennydd i ardal De Cymru o Undeb Cenedlaethol y Glowyr, 1935-50. Gwasanaethodd Finch hefyd yn aelod o Gyngor Dinesig Mynyddislwyn, 1922-33, gan ddod yn gadeirydd arno ym 1932-33.

Etholwyd ef yn AS Llafur dros etholaeth Bedwellte, fel olynydd i Syr Charles Edwards, ym 1950, a daliodd i gynrychioli'r etholaeth yn y senedd am yr ugain mlynedd nesaf, gan ymddeol o'r senedd adeg etholiad cyffredinol Mehefin 1970. Roedd yn aelod o Bwyllgor Gwaith Undeb Cenedlaethol y Glowyr, 1951-60, llefarydd yr wrthblaid ar ynni a phŵer, 1959-60, ysgrifennydd Grŵp Seneddol y Glowyr, 1964-66, a gwasanaethodd hefyd yn gadeirydd ar y Blaid Seneddol Gymreig. Bu'n weinidog iau yn y Swyddfa Gymreig, Hydref 1964-Ebrill 1966, gan gydweithio'n ddedwydd gyda James Griffiths, yr Ysgrifennydd Gwladol cyntaf dros Gymru. Roedd Finch hefyd yn llywydd Cymdeithas Goffa Islwyn. Urddwyd ef yn farchog ym 1976.

Priododd ym mis Medi 1922 Gladys, merch Arthur Hinder, a bu iddynt un mab ac un ferch. Roedd cartref y teulu ym Mhontllanfraith, ac yn Llundain bu Finch yn lletya yn 56 Kenwyn Road, Clapham Common. Cyhoeddodd nifer o weithiau ar anafiadau diwydiannol ac ar iawndaliadau. Ym 1972 cyhoeddodd gyfrol fechan o atgofion o dan y teitl Memoirs of a Bedwellty MP. Mae grŵp bychan o'i bapurau yng ngofal Archif Maes Glo De Cymru, Prifysgol Cymru, Abertawe. Bu farw Harold Finch ym 1979. Ei olynydd fel AS Llafur dros Fedwellte oedd Neil Kinnock.

Awdur

• Dr John Graham Jones

Ffynonellau

• Harold Finch, Memoirs of a Bedwellty MP (1979)
• Mynegai ANW
• Etholiadau'r Ganrif, 1885-1997 (Talybont 1999)
• Welsh Hustings - 1885-2004 (Rhydaman 2005)
• Dod's Parliamentary Companion

Darllen Pellach

• Archifau LlGC: Parliamentary Division of Bedwellty... Harold J. Finch, The Labour Candidate
• Archifau LlGC: Parliamentary Division of Bedwellty. Polling day: Thursday October 25th 1951... Harold J. Finch The Labour Candidate

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q16008683

Dyddiad cyhoeddi: 2009-07-27

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/