Y Bywgraffiadur Cymreig

BEVAN, THOMAS (Caradawc, Caradawc y Fenni; 1802 - 1882), hynafiaethydd adnabyddid fel Llanelly Works). Yno daeth i gyffyrddiad a nifer o Gymry a oedd yn ymddiddori yn llenyddiaeth Cymru a'r eisteddfod - David Lewis (mab y Parch. James Lewis, Llanwenarth), Thomas Williams ('Gwilym Morganwg'), a John Morgan (y 'Rhifyddwr Egwan' yn Seren Gomer). Daeth i ymgydnabyddu ag arddull lenyddol trwy ddilyn dadleuon Thomas Price ('Carnhuanawc') a David Owen ('Brutus') ar dlodi'r iaith a
BLEDRI (bu farw 1022), esgob Llandaf Gwent, fe'i clwyfwyd pan oedd yn ceisio cyfamodi rhwng y ddwy blaid; ysgymunwyd y brenin a'i filwyr ar unwaith gan synod a gosodwyd y tir o dan waharddiad. Cafwyd heddwch o'r diwedd ar delerau a gynhwysai roddi i Landaf dref fechan frenhinol y tybir mai Undy ydoedd. Yn ' Brut Gwent ' rhydd Edward Williams ('Iolo Morganwg') glod fel ysgolhaig iddo a'i alw 'Y Doeth'; rhydd hefyd hanes gorchmynion Bledri
BRADFORD, JOHN (1706 - 1785), gweydd a phannwr a lliwydd sydd ar glawr, ac nid oes ryw lawer o gamp arnynt. Gohebai â William Wynn, Llangynhafal, a Lewis Morris, ac fe'i hetholwyd yn aelod o Gymdeithas y Cymmrodorion yn Llundain. Enillodd enw iddo ei hun hefyd fel rhesymolwr, ac er na wyddom mo'r manylion, gellir casglu ei fod yn ymddiddori yn y dadleuon diwinyddol a nodweddai'r cyfnod. Yr oedd 'Iolo Morganwg' yn un o'i ddisgyblion, ac wedi iddo farw yn
CASNODYN (fl. 1320-1340), bardd waith Riserdyn. Dywed ' Iolo Morganwg ' mai gŵr o Gilfai oedd Casnodyn, ac ymddengys fel petai Hywel Ystorym, gŵr o'i oes ei hun, yn cyfeirio at yr un peth mewn cerdd ddychan iddo, sef: ' Pryf waeth waeth ei faeth o fythau Cilfai ' (Ll. Coch 1342). Canodd Casnodyn i Wenlliant, gwraig y Syr Gruffudd Llwyd a oedd yng ngharchar yn 1322, ac i Ieuan Llwyd ab Ieuan ap Gruffudd o Geredigion (gŵr y priodolir
CHRISTINA i'w meibion Dafydd a Rhodri yn eu hymosodiad ar eu hanner-brawd Hywel yn 1170; ceir bardd anhysbys, gan chwarae ar ei henw, yn sôn mewn modd chwerw am ei hymddygiad anghristnogol. Cristin ydyw ffurf Gymreig ei henw; ffansi ' Iolo Morganwg ' sy'n gyfrifol am y ffurf ' Crisiant ' a geir yn ' Brut Gwent ' (The Myvyrian Archaiology of Wales, ii, 572).
CYFFIN, ROGER (fl. c. 1587-1609), bardd Ceir amrywiol fanylion amdano; e.e. yn Enwogion Foulkes rhoir ef yn berson Llanberis yn 1571; yn Panton MS. 58 (87) rhoir ef yn foneddwr o Swydd y Waun; yn Llanofer MS. B. 2 (602) ceir nodyn, yn llaw 'Iolo Morganwg,' yn dweud ei fod yn ŵr o sir Ddinbych, curad yn Nhreffleming ac yn rhywle yn Sir Gaerfyrddin, ac yn berson Llanberis yn rhan olaf ei fywyd. Nid oes unrhyw brawf i'r uchod, ac un o'i
CYNWAL, WILIAM (bu farw 1587 neu 1588), bardd rhyngddo ag Edmwnd Prys. Ceir ganddo hefyd herodraeth (e.e., Bangor MS. 5943), brut (Peniarth MS 212), gramadeg (Cardiff MS. 38), a darn o eiriadur yn llaw Edward Williams ('Iolo Morganwg') (NLW MS 13142A). Cedwir copi o'i ewyllys, a wnaethpwyd ychydig cyn ei farw, yn y Llyfrgell Genedlaethol. Fe'i claddwyd yn Ysbyty Ifan a chanwyd marwnad iddo gan Edmwnd Prys.
DAFYDD ap PHYLIP ap RHYS Syr (fl. tua 1500-1540), bardd mewn urddau eglwysig, y mae'n debyg Yn ôl Iolo Morganwg yr oedd o blwyf Llangyfelach, ger Abertawe (NLW MSS 13062B (467)). Un gerdd ganddo yn unig a gadwyd, sef cywydd moliant i Syr Rhys ap Thomas, aelod enwog o deulu Ystrad Tywi.
DAFYDD MORGANWG - gweler JONES, DAVID WATKIN
DAFYDD, EDWARD (c. 1600 - 1678?) Fargam, bardd Gellir bwrw ei eni tua 1600, a chawn gywydd o'i waith a ganodd yn 1623. Dywedai ' Iolo Morganwg ' mai ei athro barddol ydoedd Llywelyn Siôn o blwyf cyfagos Trelales. Ef yw'r amlycaf o feirdd Morgannwg yn yr 17eg ganrif, ac yn ôl pob tebyg, gellir edrych arno fel yr olaf ohonynt a oedd yn fardd wrth ei grefft. Canai awdlau a chywyddau i foneddigion Morgannwg, ond a barnu wrth gymaint o'i waith ag
DAFYDD, MEURIG (fl. hanner olaf yr 16eg. ganrif), bardd proffesyddol, Pabydd selog, ac un o'r ffigurau pwysicaf yn hanes llên Morgannwg mewn achau a hynafiaethau, a llanwodd y swydd o 'herehaut,' neu wr yn medru achau, yn y cyngaws yn Llwydlo. Ystrydebol, oer, a diawen yw ei farddoniaeth gaeth, heb ddim o'r grymuster a nodweddai farddoniaeth ei athro 'Lewys Morgannwg'. Gwyntyllwyd yn llwyr ffug ddamcaniaethau 'Iolo Morganwg' ynghylch pwysigrwydd Meurig Dafydd yn hanes datblygiad y gyfundrefn farddol a luniodd 'Iolo' ac a gorfforir yn
DAVIES, EDWARD (1756 - 1831), clerigwr ac awdur llyfrau , dylem gofio mai ef oedd un o'r rhai cyntaf i amau dilysrwydd yr hyn a ddywedai 'Iolo Morganwg' am Orsedd yn Beirdd. Yr oedd yn weithiwr dyfal, ond bu'n anffodus yn ei gyfnod. Gellir tybied ei fod yn gymeriad hoffus, a daw hynny i'r golwg yn y llythyrau a yrrodd ei hen gyfaill, Theophilus Jones, ato. Ceir llawer o'i lawysgrifau yng nghasgliad y Tonn yn Llyfrgell Rydd Caerdydd. Bu farw 7 Ionawr 1831.

Canlyniadau chwilio

1 - 12 of 88 for "morganwg"