Y Bywgraffiadur Cymreig

PARRY, ROBERT IFOR (1908 - 1975), gweinidog (Annibynwyr) ac athro ysgol -1870', gwaith a enillodd radd M.A. iddo yn 1931. Enillodd wobr ychwanegol am ei waith, sef Gwobr y Tywysog Llywelyn ap Gruffydd Prifysgol Cymru. Buasai, meddid, wedi graddio'n rhwydd mewn diwinyddiaeth oni bai iddo, ar ganol ei gwrs, dderbyn yr alwad a gawsai oddi wrth Eglwys yr Annibynwyr, Siloa, Aberdâr. Ordeiniwyd ef yno fis Mehefin 1933, yn olynydd i'r Parchgn David Price (1843-78) a D. Silyn
PARRY, Syr THOMAS (1904 - 1985), ysgolhaig, Llyfrgellydd Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Prifathro Prifysgol, bardd diwylliadol ei fyfyrwyr, yn fwyaf penodol ei gyfieithiad o Murder in the Cathedral T. S. Eliot, Lladd wrth yr Allor (1948), a'r ddrama fydryddol Llywelyn Fawr (1953), 'sy'n llawer gwell fel barddoniaeth nag fel drama', fel y dywedodd ef ei hun. Gwelodd y blynyddoedd hyn ef hefyd yn Ddeon ei Gyfadran ac yn Is-Brifathro, penodiadau a barodd iddo 'ddechrau cael blas ar ffrwythau gwaharddedig gweinyddu'. Y
POWEL, DAVID (c.1540 - 1598), clerigwr a hanesydd gwrthryfel. Yn oes Elisabeth y sgrifennai, ac y mae'n mynd allan o'i ffordd i ddangos nad anturwr didras oedd Owain Tudur, eithr pendefig o hen hil. Eithr y mae'n ddiddorol sylwi nad ar deulu Penmynydd y seilia ef hawl ei frenhines a'i thad i Dywysogaeth Cymru. Aer Llywelyn Fawr, iddo ef, oedd Dafydd. Nid oedd Gruffydd a'i feibion Llywelyn a Dafydd, gellid meddwl, â gwir hawl ganddynt; felly ar farw Dafydd
POWEL, MORGAN (fl. c. 1563), bardd, un o gwndidwyr Morgannwg, a chlerigwr o Lanhari yr oedd, y mae'n debyg, yn aelod o deulu Powel Tir Iarll (gweler Powel, Antoni). Ymddengys iddo fod yn glerigwr yn Nhrelales, ger Penybont-ar-Ogwr, tua 1563. Cadwyd enghreifftiau o'i waith, ac yn eu plith gywydd i Wiliam Prys o Lansawel (Briton Ferry), a chywydd i heddychu Siôn Mawddwy a Tomas ap Wiliam ap Hywel; bu hefyd ddau ymryson rhyngddo a Llywelyn Siôn a Tomas Llywelyn.
PRICE, Syr JOHN (1502? - 1555), notari, prif gofrestrydd y brenin mewn achosion eglwysig, ac ysgrifennydd cyngor Cymru a'r gororau Ychydig a wyddys am ei flynyddoedd cynnar. Mab ydoedd i Rys ap Gwilym ap Llywelyn ap Rhys Llwyd ab Adam, o Frycheiniog, a Gwenllian, ei wraig, merch Hywel Madog. Yr oedd felly o'r un gwehelyth â'r bardd Hywel ap Dafydd ap Ieuan ap Rhys [Llwyd], ac yng nghanol prysurdeb ei fywyd cymharol fyr, cadwodd yntau'n agos at y traddodiad barddol Cymreig. Y mae'n bur sicr mai ef oedd y John Pryse a gafodd
teulu PUGH Mathafarn, Yr aelod amlwg cyntaf o'r teulu oedd y bardd Dafydd Llwyd ap Llywelyn, a flodeuai tua 1480 ac a ganodd nifer o gerddi brud i Harri Tudur. Ymddengys fod ganddo stad helaeth ar lannau Dyfi uwchlaw Machynlleth. Y rhai nesaf yn y llinach oedd IFAN AP DAFYDD LLWYD, HUW ab IFAN, a JOHN ap HUW a fu'n ustus heddwch rhwng 1553 a 1566. Gwraig yr olaf oedd Catherine, ferch Syr Richard Herbert, Trefaldwyn
teulu PULESTON Emral, Plas-ym-Mers, Hafod-y-wern, Llwynycnotiau, Pyvylston ' mewn gweithred o'r flwyddyn ddilynol ynglyn ag arwerthiant tiroedd yn Gwillington (Archæologia Cambrensis, 1888, 32, 293). Ar 20 Mawrth 1293/4 penodwyd ef gan Edward I yn siryf cyntaf Môn (Cal. Welsh Rolls, 283), ac yn rhinwedd ei swydd ef oedd yn gyfrifol am gasglu'r dreth ar eiddo symudol y Cymry a esgorodd ar wrthryfel Madog ap Llywelyn yn Hydref 1294. Pan oedd yr helynt yn ei anterth
REES, REES ARTHUR (Rhys Dyfed; 1837 - 1866), bardd gwaelodd ei iechyd a bu raid iddo aros gartref. Enillodd lawer o wobrwyon eisteddfodol. Cipiodd y wobr yn eisteddfod Llandudno (1864) am farwnad 'Carn Ingli,' a daeth yn ail i 'Glan Cunllo' am gân ar 'Llywelyn ein Llyw Olaf' yn eisteddfod y Tŷ-gwyn-ar-Daf (1865). Bwriadai gyhoeddi cyfrol o'i farddoniaeth, ond ni bu fyw i wneuthur hynny. Bu farw 8 Gorffennaf 1866, a'i gladdu yn Llangunllo.
REES, WILLIAM THOMAS (Alaw Ddu; 1838 - 1904) cylchgronau ar faterion cerddorol. Enillodd yn eisteddfod Llundain, 1887, ar y traethawd, ' Pa fodd i godi safon cerddoriaeth offerynnol yng Nghymru.' Cyfansoddodd oratorio, ' Ruth a Naomi,' a ' Brenin Heddwch '; cantawdau, ' Llywelyn ein Llyw Olaf,' ' Cantre'r Gwaelod,' a'r ' Bugail Da,' etc.; motet, ' Gweledigaeth Ioan ' (a enillodd y wobr yn eisteddfod Conwy, 1877); pedair ' Requiem '; casgliadau o
RHODRI ap GRUFFYDD (bu farw c. 1315), tywysog yng Ngwynedd trydydd mab Gruffydd ap Llywelyn a Senana, a brawd Owen Goch, Llywelyn II, a David III. Ymddengys yn gyntaf fel gwystl ieuanc yn nwylo Harri III yn 1241. Y mae'n debyg iddo gael ei ryddhau yn 1248; dychwelodd i Gymru ac aeth Owen a Llywelyn yn feichiafon dros ei deyrngarwch i'r brenin. Yn ddiweddarach gorfu iddo ddioddef yn sgîl ymdrechion Llywelyn yn erbyn yr arfer o rannu tiroedd ac
RHYDDERCH AB IEUAN LLWYD (c. 1325 - cyn 1399?), cyfreithiwr a noddwr llenyddol gynnar â'r 1340au canodd Dafydd ap Gwilym ffug-farwnad iddo yn dathlu ei gyfeillgarwch agos â'i gyfyrder Llywelyn Fychan ap Llywelyn Goch ap Llywelyn Gaplan, a cheir awdl i'r ddau gyfaill gan Lywelyn Goch ap Meurig Hen hefyd. Yn ei ddisgrifiad o gylch barddol yn y de-orllewin, sonia Iolo Goch am 'annerch Rhydderch rhoddiad / Ab Ieuan Llwyd', a diau i Iolo ganu cerddi eraill iddo nas diogelwyd. Mae'r
RHYS ap MAREDUDD (bu farw 1292) Ystrad Tywi, arglwydd Dryslwyn Mab Maredudd, mab Rhys Gryg. Yn 1287-8 arweiniodd wrthryfel yn erbyn Edward I. Ildiasai i Edward yn 1277 pryd y cymerwyd castell Dinefwr oddi arno ond caniatáu iddo gadw Dryslwyn. Yn 1282 dug y tywysog Llywelyn ap Gruffydd gyhuddiadau yn erbyn swyddogion y brenin yng ngorllewin Cymru ar ran Rhys. Ond ni chymerodd Rhys ei hun ran yn y gwrthryfel. Yn hytrach, cynorthwyodd Edward, ymunodd yn yr

Canlyniadau chwilio

205 - 216 of 247 for "Llywelyn"