Y Bywgraffiadur Cymreig

EVANS, SAMUEL ISLWYN (1914 - 1999), addysgydd . Er bod ganddo ddawn dweud yn Saesneg, roedd yn well gan Islwyn siarad Cymraeg bob amser. Cydnabuwyd ei ymroddiad i'r diwylliant Cymraeg pan dderbyniwyd ef i Orsedd y Beirdd yn yr Eisteddfod Genedlaethol yn 1982. Roedd ei enw barddol Mabgwenllian yn gyfeiriad at fan ei eni lle arweiniodd Gwenllian ferch Gruffudd y Cymry yn erbyn y Normaniaid. Er mai addysg wyddonol a gafodd, roedd yn hoff iawn o
EVANS, THOMAS (fl. 1596-1633), bardd a chopïydd llawysgrifau Fel Thomas Evans, Hendreforfudd, yr adweinir ef. Trefddegwm yn hen blwyf Corwen yw Hendreforfudd, ond yn awr gorwedd ym mhlwyf eglwysig Llansantffraid Glyn Dyfrdwy. Mab oedd ef i Ifan ap Sion ap Robert Amhadog ap Siencyn ap Gruffudd ap Bleddyn a Lowri ferch Gruffudd ab Ifan ap Dafydd Ddu ap Tudur ab Ifan ap Llywelyn ap Gruffudd ap Maredudd ap Llywelyn ap Ynyr. Ni wyddys fan na phryd ei eni na'i
FITZGERALD, DAVID (bu farw 1176), esgob Tyddewi, 1148-76 at dreuliau ei siwrnai. Rywbryd rhwng 1148 ac 1163 bu dadl rhyngddo ac esgob Llandaf ynglŷn â ffiniau, a chynigiodd Gilbert, esgob Henffordd, ei wasanaeth fel barnwr rhyngddynt. Ar 30 Ionawr 1164 arwyddodd gyfansoddiadau Clarendon. Yn 1167 perswadiodd yr arglwydd Rhys ap Gruffudd i ryddhau ei hanner-brawd Robert Fitz Stephen ar ôl ei garcharu am dair blynedd. Pan ddaeth Harri II ar bererindod i
GIRALDUS CAMBRENSIS (1146? - 1223), archddiacon Brycheiniog a llenor Lladin lyfrau, gan dreulio'r blynyddoedd 1177-80 ym Mharis, lle y bu'n llwyddiannus iawn fel darlithydd, medd ef ei hun. Yn fuan ar ôl ymweld ag Iwerddon gyda'i frawd Phylip yn 1183 cafodd swydd yng ngwasanaeth y brenin, a bu'n gyfryngwr rhwng y llys a'r Arglwydd Rhys ap Gruffudd. Yn 1185, oherwydd ei berthynas â goresgynwyr Iwerddon - brodyr a hanner-brodyr ei fam a'i frodyr ef ei hun - fe'i penodwyd yn
teulu GREY (POWYS, arglwyddi), Priododd Syr JOHN GRAY neu Grey, Heton, Northumberland (c. 1385 - 1421), Joan ferch henaf a chydaeres Syr Edward Cherleton, arglwydd Powys (a fu farw 1421). Daliodd hanner arglwyddiaeth y Trallwng, yn ei hawl hi, am rai misoedd. Pan gymerwyd Syr John Oldcastell a adweinid fel yr arglwydd Cobham, o'i ymguddfan ym Mroniarth, yn 1417, gan Ieuan a Gruffudd Fychan, a'i drosglwyddo i'w harglwydd yn y
teulu GRIFFITH Garn, Plasnewydd, yn NLW MS 3048D. Ceir erthygl ar y mab, GRUFFYDD AP IEUAN AP LLYWELYN FYCHAN (1485? - 1544?), yn y Geiriadur hwn. Y mae T. A. Glenn yn gwrthod rhai o'r manylion bywgraffyddol a roddodd golygydd Detholiad o Waith Gruffudd ab Ieuan ap Llewelyn Vychan (Bangor, 1910), ac yn rhoddi manylion eraill am y bardd, a oedd yntau, fel ei dad, yn byw yn Llannerch ac yn berchen stad. Bu iddo ddwy wraig. Y gyntaf
GRIFFITHS, JOHN GWYNEDD (1911 - 2004), ysgolhaig, bardd a chenedlaetholwr Cymreig Ail Ryfel Byd, uniad a arweiniodd at oes o rannu yr un dyheadau ac o gydweithio academaidd a llenyddol. Meibion iddynt yw'r awduron Robat Gruffudd (ganwyd 1943), sefydlydd Gwasg y Lolfa, a Heini Gruffudd (ganwyd 1946), awdurdod ar ddysgu'r Gymraeg i oedolion ac ymgyrchydd brwd o'i phlaid. Yn 1939 cafodd J. Gwyn Griffiths swydd athro Lladin yn ei hen ysgol yn y Porth. Yn y cyfnod hwn ei gartref ef a
GRUFFUDD ab ADDA ap DAFYDD (fl. 1340-1370), llenor ganrif sydd ar gael, sef ' Breuddwyd Gruffudd ab Adda ' (a argraffwyd gan ' Gweirydd ap Rhys ' yn ei Hanes Llenyddiaeth Gymreig a chan Penar Griffiths yn Rhyddiaith Gymreig), a ' Trwstaneiddrwydd Gruffudd ab Adda ap Dafydd ' (a argraffwyd yn Y Cydymaith Diddan, 1766). Yr oedd hefyd yn gerddor, ac argraffwyd ei ' Gainc Ruffudd ab Adda ' yn y The Myvyrian Archaiology of Wales. Yn yr ail arg. o D.G.G
GRUFFUDD ab YR YNAD COCH (fl. 1280), bardd
GRUFFUDD ap CYNAN (c. 1055 - 1137), brenin Gwynedd y flwyddyn honno daeth Gruffudd drosodd o Iwerddon i geisio ennill ei dreftadaeth, a glaniodd yn Abermenai. Gyda help Robert o Ruddlan gorchfygwyd a lladdwyd Cynwrig, a deyrnasai yn Llŷn o dan Drahaearn. Mewn brwydr ym Meirionnydd gorchfygwyd Trahaearn yntau, a'i yrru ar ffo i'w wlad ei hun, Arwystli. Fel brenin Gwynedd y peth cyntaf a wnaeth Gruffudd oedd ymosod ar y castell Normanaidd newydd yn
GRUFFUDD ap DAFYDD ap HYWEL (fl. 1480-1520), bardd
GRUFFUDD ap DAFYDD ap TUDUR (fl. c. 1300), bardd

Canlyniadau chwilio

37 - 48 of 182 for "Gruffudd"