Y Bywgraffiadur Cymreig

GIRALDUS CAMBRENSIS (1146? - 1223), archddiacon Brycheiniog a llenor Lladin chaws yn esgobaeth Tyddewi. Oherwydd gwrthdrawiad â Jordan, archddiacon Brycheiniog, cafodd Gerallt y swydd iddo ef ei ei hun ac fe'i daliodd nes iddo ymneilltuo o fywyd cyhoeddus. Wedi marw David Fitzgerald yn 1176 Gerallt oedd y ffefryn gan yr Eglwys i lanw'r swydd, ond gwrthododd Harri II gydnabod enwebiad y canonwyr a'u gorfodi i ethol Peter de Leia, prior Wenlock. Yn ei siom troes Gerallt at ei
CYNWRIG ap RHYS (bu farw 1237), tywysog mab yr Arglwydd Rhys. Ni wyddid amdano onibai am yr argraff a wnaeth ar Gerallt Gymro pan oedd hwnnw'n teithio trwy Geredigion gyda'r archesgob Baldwin ar genhadaeth y groesgad. Dywed Gerallt ei fod yn ddyn ieuanc tal, golygus, gyda gwallt melyn cudynnog, wedi ei wisgo yn null Cymry'r cyfnod - crys a chlogyn tenau, heb ddim am ei draed - ond yn edrych yn osgeiddig ac urddasol. Tyfodd i fod yn
MEURIG (fl. 1210), bardd, a thrysorydd Llandaf Ceir prawf o gyfnod ei flodeuo yn y De Principis Instruction (dist. iii, cap. 28) gan Gerallt Gymro. Yno ceir hanes am fardd a milwr yn ymddangos i Feurig mewn gweledigaeth ac yn ei herio i gwpláu pennill a ragddywedai am yr 'interdict' a osodwyd gan y pab ar Loegr yn amser y brenin John. Dywed Gerallt mai brodor o Forgannwg oedd Meurig (Mauricius) a'i fod yn frawd i Glement, abad Castell Nedd. Y
PETER o LEE (bu farw 1198), esgob Tyddewi Ni wyddys ddim am ei dras na'i ddechreuad, eithr dywedir ei fod yn ewythr i Reginald Foliot, canon Tyddewi. Wedi 1170 yr oedd yn brior Much Wenlock, Sir Amwythig. Y mae llawer o'n gwybodaeth am Peter â gogwydd rhagfarn arno gan mai o ysgrifeniadau Gerallt Gymro y daw; trechwyd Gerallt gan Peter pan oeddid yn ethol esgob Tyddewi yn 1176. Dywed Gerallt i'r esgob gael ei wthio ar Gymru gan frenin
WILFRE, esgob Esgob Dewi o 1085 (wedi marw Sulien) hyd 1115, a'r olaf o esgobion annibynnol Dewi; Cymro, ar waethaf y ffurfiau Normanaidd ar ei enw. Bwriodd ei goelbren gyda'r Cymry yn y gwrthryfel yn 1096 yn erbyn Normaniaid Dyfed, ac yn ddial am hynny diffeithiodd Gerallt o Benfro ei diroedd ym Mhebidiog yn 1097 - yn ôl Gerallt Gymro, carcharwyd Wilfre ei hunan am ddeugain niwrnod gan Arnulf Montgomery. Mewn
FITZGERALD, MAURICE (bu farw 1176), un o goncwerwyr Iwerddon mab Gerallt o Windsor, prif ganlynwr Arnulf Montgomery a cheidwad castell Penfro (1093-wedi 1116), o'i wraig Nest, merch Rhys ap Tewdwr. Bu dau o feibion Gerallt a Nest, Maurice a William, y naill yn arglwydd Llansteffan a'r llall yn arglwydd Emlyn, yn amlwg fel arweinwyr Saeson a Normaniaid Gorllewin Cymru yn erbyn gwrthryfel mawr tywysogion Cymru yn 1136. Yn 1146 yr oeddynt yn flaenllaw yn yr
ADAM (bu farw 1181), esgob Llanelwy , bu i amryw ysgrifenwyr, hen a diweddar, ei gyfrif yr un gŵr â'r ysgolor adnabyddus, Adam du Petit Pont, a oedd yntau yn ganon ym Mharis ac yn ei ddydd yn ddiwinydd a dadleuwr enwog. Ond ni ellir cysoni hyn â'r adroddiad a rydd Gerallt Gymro; dywed ef i Adam yr esgob ac yntau fod yn gyd-efrydwyr ym Mharis, y naill a'r llall ohonynt heb fod yn wŷr cefnog a'r Adam arall eisoes yn ganon ym Mharis ac yn
MORGAN ap CARADOG ap IESTYN (bu farw c. 1208), arglwydd barwniaeth Gymreig Afan Wallia (neu Nedd-Afan) yn arglwyddiaeth ('honour') Morgannwg trydydd mab, Morgan Gam, a'i dilynodd. Ymddengys i ferch iddo, sef Sybil, briodi ag aelod o deulu Turberville, Coety. Edrydd Gerallt Gymro (Itin., i, cap. 8) mai Morgan ap Caradog a dywysodd yr archesgob Baldwin yn 1188 ar draws y sugndraethau rhwng aberoedd Afan a Tawe. O bedwar mab Morgan y gwyddom eu henwau, LLEISION oedd yr hynaf; yn y siartrau a roes Morgan i abaty Margam, enwir Lleision ac OWAIN
MAP, WALTER (1140? - 1209?), archddiacon gan y brenin i Gyngor y Lateran yn Rhufain yn 1179. Yn y byd eglwysig, yr oedd yn brebendari yn S. Paul's, yn ganon ac yn gantor ac wedyn yn ganghellor, yn Lincoln. Rhoes marw Harri II derfyn ar ei yrfa fel gŵr llys, ond yn 1197 penodwyd ef yn archddiacon Rhydychen; cynigiwyd ef i fod yn esgob Henffordd yn 1199, ond ni fynnai'r brenin John mo hynny; yn 1203, awgrymodd ei gyfaill Gerallt Gymro
OWEN, GERALLT LLOYD (1944 - 2014), athro, cyhoeddwr, bardd Ganwyd Gerallt Lloyd Owen yn Nhŷ Uchaf, fferm ym mhlwyf Llandderfel, Sir Feirionnydd, ar 6 Tachwedd 1944, yr ail fab i Henry Lloyd Owen (1906-1982), Amaethwr a Swyddog Pla Meirionnydd a Gwynedd, a Jane Ellen (Jin, 1905-1989), athrawes a fu hefyd yn cadw siop a llythyrdy'r Sarnau wedi i'r teulu symud yno i fyw i'w hen gartref hi, Broncaereini, yn 1945 pan benodwyd y gŵr i'w swydd gyda Chyngor Sir
MAREDUDD ap CYNAN ab OWAIN GWYNEDD (bu farw 1212) O 1173 hyd 1194 yr oedd yn arglwydd Eifionydd a rhan o Ardudwy - ffaith a nodwyd gan Gerallt Gymro pan aeth trwy'r ardal yn 1188. Derbyniodd Feirionnydd hefyd gan ei frawd Gruffudd (yn 1194, mae'n debyg) pan rannodd hwnnw ffrwyth buddugoliaeth yng Ngwynedd gyda'i gefnder Llywelyn I; yr oedd gyrfa gynnar Llywelyn yn ddyledus i raddau helaeth i'r cymorth a roes meibion Cynan iddo. Pan fu Gruffudd
CARADOG FYNACH (bu farw 1124), meudwy ysgrifennodd Gerallt Gymro hanes Caradog; nid ydyw ar gael mwyach er, efallai, y ceir ei sylwedd yn Nova Legenda Anglie (arg. 1901), i, 174-6. Aeth Gerallt â'r hanes i Rufain a'i ddarllen gerbron Innocent III, gan amcanu cael canoneiddio ei gydwladwr; fe lwyddodd i raddau yn ei amcan gan iddo gael gan y pab lythyr yn dewis abadau y Tŷ-gwyn-ar-Daf, Llandudoch, ac Ystrad Fflur yn gomisiwn i edrych i'r achos (8

Canlyniadau chwilio

1 - 12 of 43 for "Gerallt"