Y Bywgraffiadur Cymreig

GWYNFARDD BRYCHEINIOG, un o'r Gogynfeirdd Ni chadwyd dim o'i waith oddieithr dwy gerdd, sef ' Canu y Dewi ' ac ' Awdyl yr Arglwydd Rys ': gweler Hendregadredd MS., 197-207. Awgryma ei enw mai gwr o Frycheiniog ydoedd; yn ei ' Canu y Dewi,' cyfeiria at 'blwyf llann dewi lle a volwyf' ac fe all ei fod yn cyfeirio at un o lannau Dewi ym Mrycheiniog. Wrth ystyried ei gerdd i Ddewi Sant, dylid cofio fod Gerallt Gymro wedi ei ethol yn
DAFYDD ab OWAIN GWYNEDD (bu farw 1203) ymsefydlu yn awr yn y Berfeddwlad, gyda chastell hardd ganddo (Rhuddlan) a edmygid gan Gerallt Gymro a fu'n aros noson yno, pan oedd gyda'r archesgob Baldwin, yng ngwanwyn 1188. Yn 1194 cafodd ail ddyrnod gan ffawd. Cafodd ei boeni am beth amser gan ei nai ieuanc egnïol, Llywelyn ab Iorwerth, a ymrwymodd â'i gefndyr, meibion Cynan ab Owain Gwynedd, ac a orchfygodd Ddafydd yn llwyr, gyda'u cymorth, mewn
PADARN (fl. c. 560), sant Celtig ôl marw Padarn; yn wir, parhaodd hyd y cyfnod Normanaidd, oblegid fe sylwodd Gerallt Gymro pan aeth trwy yr ardal yn 1188 fod y 'clas' yn parhau, er ei fod erbyn hynny mewn ystad o ddirywiad.
CADWGAN (bu farw 1241), esgob Bangor dynnwyd ohono gan Gerallt Gymro yn ei Speculum Ecclesiae - darlun nad oes dim yn eisiau ynddo ond yr enw. Fe'i tynnwyd gyda rhyfyg diofn a dylid bod yn ofalus iawn rhag ei dderbyn yn ei grynswth. Serch hynny, gellir dywedyd a chredu bod Cadwgan yn fab i offeiriad o Wyddel a mam a oedd yn Gymraes, iddo dderbyn addysg glerigol dda, a dyfod yn fynach yn urdd y Sistersiaid. Daeth yn ben ar abaty Ystrad
BERNARD (bu farw 1148), esgob Tyddewi ddyfalu. Ceir prawf dilys yng nghronicl Battle Abbey iddo drefnu i'r abaty hwnnw golli rhai o eglwysi tref Gaerfyrddin, er mwyn gwneuthur lle i gwfaint o ganoniaid Awstinaidd a sefydlasai ef ei hun; dywed croniclydd Cymreig iddo yn 1144 roddi tir yn Nhrefgarn Fechan yn Neugleddyf i fynachod Sistersaidd - y cyntaf o'r urdd honno i gartrefu yng ngorllewin Cymru. Gan Gerallt Gymro, a ysgrifennai bron
DAFYDD NANMOR (fl. 15fed ganrif), bardd o 'orchestion,' neu gwestiynau anodd, a charai gynganeddu seryddiaeth, serddewiniaeth, ac arwyddion tywydd; a gwneud campau ar fesurau cerdd dafod, a gramadeg. Dyfynna bedair llinell o fesur Lladin ar Wyl Bawl Abostol, a thry hwy'n bedwar englyn. Diddorol yw'r darganfyddiad o'i enw yn ei law ei hun ar lawysgrif Ladin o Gerallt Gymro, sydd yn awr yn y Llyfrgell Genedlaethol (NLW MS 3024C); gweler
PHILLIPPS, Syr THOMAS (1792 - 1872), hynafiaethydd, casglwr llawysgrifau, dogfennau, llyfrau, etc. casgliadau a chyfrolau a dogfennau unigol (a llyfrau printiedig) o wahanol wledydd yn Ewrop a Phrydain (cafodd un o lawysgrifau gwaith ' Gerallt Gymro ' o'r Iwerddon); rhaid cyfyngu'r erthygl hon (gan i'r casgliad llawysgrifau rifo dros 60,000 o eitemau) a chyfeirio'n fras yn unig at gynnwys Cymreig y llyfrgell. Dechreuwyd gwerthu'r casgliad yn 1886 (ac nid ydys eto wedi gorffen gwerthu). Yn 1895 prynwyd
DEWI SANT, sefydlydd ac abad-esgob cyntaf Tyddewi a nawddsant Cymru traddodiadau na cheir ym Muchedd Rhygyfarch. Seiliwyd Buchedd Ddewi gan Gerallt Gymro (Opera, iii, 377-404) ar waith Rhygyfarch; felly hefyd ei Fuchedd gan John o Tynemouth (c. 1290 - 1350). Cyfieithiad a chyfaddasiad o waith Rhygyfarch yw'r Fuchedd Gymraeg hefyd; ceir y copi cynharaf yn 'Llyfr Ancr Llanddewi-frefi' (1346). Canwyd cywyddau i Ddewi gan lawer bardd, e.e. Iolo Goch, Ieuan Rhydderch ap Ieuan
RHYS AP TEWDWR (bu farw 1093), brenin Deheubarth (1078-1093) Brenhinoedd a Thywysogion Cymru, gwraig Rhys oedd Gwladus merch Rhiwallon ap Cynfyn, cyfnither felly i'w elynion yn 1088. Bu ganddo dri o blant hysbys: Gruffudd (bu farw 1137) a olynodd ei dad yn ne Cymru ar ôl bwlch o ddau ddegawd; Hywel; a merch o'r enw Nest. Ymhlith ei ddisgynyddion yr oedd yr hanesydd Gerald de Barri, sy'n fwy hysbys dan yr enw Gerallt Gymro, a Rhys ap Gruffudd ('yr Arglwydd Rhys') a
JONES, THOMAS (1910 - 1972), ysgolhaig Cymraeg Ladin Gymreig yr oesoedd canol le amlwg ym maes anrhydedd yr adran Gymraeg yn Aberystwyth. Cyflwynwyd gwaith Gerallt Gymro i gynulleidfa newydd yng Nghymru trwy gyfrwng cyfieithiadau Cymraeg Thomas Jones o'i ddau lyfr ar Gymru ynghyd â'i astudiaethau o agweddau ar y gweithiau hynny. Ei brif gyfraniad arall oedd ei astudiaethau o chwedlau'r 'mabinogion' mewn nifer o erthyglau ac adolygiadau ond yn
SKEEL, CAROLINE ANNE JAMES (1872 - 1951), hanesydd threfnodd ddetholiadau o weithiau Gerallt Gymro a Matthew Paris ar gyfer y gyfres. Y mae pwysigrwydd ei chyfraniad i astudiaethau hanesyddol Cymreig yn amlwg oddi wrth ei chyhoeddiadau, ac fe i cydnabyddir yn gyffredinol hyd heddiw, er fod awdurdod peth o'i gwaith wedi ei bylu gan ymchwil ysgolheigion diweddarach. Torrodd lawer o dir newydd ym meysydd hanes cymdeithasol ac economaidd Cymru pryd yr oedd y
ARTHUR (fl. ? yn gynnar yn y 6ed ganrif), un o arwyr y Brytaniaid yn erbyn eu gelynion, yr hwn a ddaeth gydag amser yn brif ffigur cylch y chwedlau Arthuraidd cyffredin. Amheuwyd dilysrwydd stori Sieffre gan Wiliam o Newburgh a Gerallt Gymro, ond eithriadau ydynt hwy. O destun i destun (gan Wace, Chrétien de Troyes, awduron dienw Lancelot a ' Mort Artu,' Thomas Malory, etc.) datblygodd llys Arthur, gyda Chymdeithas y Ford Gron, yn ddrych o sifalri'r Canol Oesoedd ac yn fan cychwyn pob antur; a chymhlethwyd y chwedlau fwyfwy, yn arbennig drwy eu cysylltu â'r

Canlyniadau chwilio

25 - 36 of 43 for "Gerallt"