Y Bywgraffiadur Cymreig

BLEDDYN ap CYNFYN (bu farw 1075), tywysog bron a chael ei gymryd yn garcharor. Daeth pen ar ei yrfa yn 1075 pan drefnodd Rhys ab Owain a gwyr mawr Ystrad Tywi iddo farw. Cwynid yn fawr yng nghanolbarth Cymru o achos y trychineb, ac felly pan lwyddodd ei gefnder Trahaearn ap Caradog i drechu Rhys ym mrwydr Gwdig yn 1078 a'i anfon ar ffo yn ffrwst credid bod dial wedi cael ei wneuthur mewn modd arbennig. Rhoddir clod uchel i Fleddyn yn y
BLEDDYN FARDD (fl. 1268-1283), un o feirdd y tywysogion Cadwyd 13 o'i awdlau yn NLW MS 6680B: Llawysgrif Hendregadredd. Canai yn arbennig i feibion Gruffydd ap Llywelyn ab Iorwerth ac i uchelwyr Gwynedd, ond y mae ganddo un awdl i Rys Amharedudd ap Rhys o Ddeheubarth. Canu i wyr yw'r cwbl o'i waith ac eithrio'r farwysgafn. Yr awdl gyntaf o'i waith y gellir ei dyddio yw ei farwnad i Oronwy ab Ednyfed (bu farw 1268), a'r olaf yw ei awdl i dri mab
BLEGYWRYD (fl. c. 945), awdurdod ar hen gyfreithiau Cymru enw'i dad, a'i fod yn byw yng Ngwent yn 955. Beth bynnag oedd safle a swydd Blegywryd, mae lle i gredu mai i'w athrylith ef y dylid priodoli rhan helaeth o fawredd y gyfundrefn odidog honno a adwaenir wrth yr enw ' Cyfreithiau Hywel Dda.' Cysylltir ei enw'n fwyaf arbennig ag un 'dull' ar y cyfreithiau, sef ' Dull Dyfed ' neu ' Lyfr Blegywryd.' Eithr bernir hefyd fod y 'dull' hwn yn perthyn yn nes na'r
teulu BOWEN Llwyngwair, Y mae aelodau teulu'r Boweniaid yn olrhain eu tras hyd at Wynfardd Dyfed (c. 1038). Tybir mai y cyntaf i arfer y cyfenw oedd EVAN BOWEN, Pentre Evan. Bu llawer o'r gwrywod yn siryfon Sir Benfro. Yr oedd JAMES BOWEN yn siryf yn 1622 ac yn byw yn Llwyngwair pan ymwelodd Lewys Dwnn â gogledd sir Benfro yn 1591; priododd ef Elenor, merch John Griffith, mab Syr William Griffith, Penrhyn, Sir
BOWEN, EVAN RODERIC (1913 - 2001), gwleidydd Rhyddfrydol a chyfreithiwr Roderic Bowen yn edmygydd mawr o Syr Rhys Hopkin Morris ac roedd ei gredoau Rhyddfrydol yn cyd-fynd yn berffaith. Adlewyrchwyd hyn yn ei gred ddisygl yng nghyfrifoldeb yr unigolyn a'i farn bendant mai cyfrifoldeb pob unigolyn oedd cyfrannu at wellhad cymdeithas. Er iddo dueddu i'r dde o fewn y sbectrwm gwleidyddol, ac iddo wrthwynebu'n chwyrn sosialaeth a chomiwnyddiaeth, roedd lawn mor hallt ei
BROMWICH, RACHEL SHELDON (1915 - 2010), ysgolhaig eraill. Gwnaeth Rachel Bromwich gyfraniad arloesol a chwbl greiddiol i'r astudiaeth o'r holl lenyddiaethau Celtaidd hanesyddol a chydnabuwyd ei champ mewn gwahanol ffyrdd. Dyrchafwyd hi'n Ddarllenydd mewn Celteg ym Mhrifysgol Caergrawnt, a hi oedd y Cymrawd Syr John Rhŷs cyntaf yn Rhydychen. Rhoddwyd iddi Gymrodoriaeth Athro er anrhydedd yng Ngholeg Prifysgol Cymru, Bangor, a chyflwynwyd gradd D.Litt
BRUCE, CHARLES GRANVILLE (1866 - 1939), mynyddwr a milwr , dywed am ei fachgendod yn y Dyffryn, Cwmdâr; 'Treuliais fy holl amser yn rhedeg o gwmpas y bryniau, gan sugno i fewn o'm dyddiau cynharaf gariad tuag at y mynydd-dir a dod i'w ddeall heb sylweddoli hynny … gan fod fy nhad yn caru ei gymoedd a'i fryniau ei hun gyda'r cariad mwyaf perffaith.' Cyn ymuno â'r fyddin, yr oedd wedi cerdded gyda (Syr) Rhys Williams o Feisgyn 'o Dde Cymru i'r Gogledd' a dod i
BRWMFFILD, MATHEW (fl. 1520-1560), bardd Brodor o Faelor oedd yn ôl Cwrtmawr MS 12B, t. 629. Yn ei gywydd 'I Sant Tydecho a dau blwy Mowthwy,' wedi canmol Llanymawddwy a Mallwyd fel ei gilydd, dywed mai am Fallwyd yr hiraethai fwyaf. Canodd gywyddau mawl i Risiart ap Rhys ap Dafydd Llwyd o Ogerddan tua 1520; i Rys ap Howel o Borthamyl, Môn, 'o fewn mis Tachwedd 1539 '; i Lewis Gwynn a fu farw tua 1552; ac i Siôn Wynn ap Meredith o Wydyr
BURTON, PHILIP HENRY (1904 - 1995), athro, awdur, cynhyrchydd radio a chyfarwyddwr theatr , drama dirgelwch ar gyfer yr ATC a berfformiwyd yn YMCA Port Talbot. Rhoddodd Philip Burton y gorau i'w waith ysgol yn 1945, gan olynu Rowland Hughes pan ymddeolodd o'i swydd fel cynhyrchydd rhaglenni nodwedd Saesneg y BBC yng Nghaerdydd oherwydd salwch. Disgrifiodd hyn fel 'cefndeuddwr fy mywyd'. Cynhyrchodd waith gan Rhys Davies a ddaeth yn ffrind da. Yn 1947 comisiynodd Burton Return Journey Dylan
BWTTING, RHYS (fl. 15fed ganrif), telynor
CADELL ap GRUFFYDD (bu farw 1175) Mab Gruffydd ap Rhys (bu farw 1137). Clywir sôn amdano gyntaf yn 1138; yn y flwyddyn honno dug ef a'i frawd Anarawd, ynghyd ag Owain a Chadwaladr o Wynedd, 15 o longau rhyfel Danaidd - o Ddulyn, y mae'n fwy na thebyg - hyd at aber afon Teifi, mewn ymgais i gymryd tref Aberteifi, y lle olaf a oedd o dan lywodraeth y Normaniaid yng Ngheredigion. Yn ystod y blynyddoedd nesaf yr oedd yn ddinod o'i
CADWALADR (bu farw 1172), tywysog yr amod bod Cadwaladr yn cael ei le cysefin yn ôl. O hyn allan peidiodd Cadwaladr â dilyn ei amcanion personol ei hun, eithr ymuno â'i gyd-dywysogion yn y Gogledd. Fe'i ceir yn un o gydblaid gwŷr y Gogledd ac ieirll Seisnig a geisiodd yn 1159, eithr yn ofer, goncwerio Rhys ap Gruffydd. Safai ochr yn ochr â'i frawd yn y cynulliad mawr o benaethiaid Cymreig a gyfarfu yng Nghorwen yn 1165, a

Canlyniadau chwilio

13 - 24 of 529 for "Rhys Dyfed"