Y Bywgraffiadur Cymreig

CADWALADR ap RHYS TREFNANT (fl. 1600), bardd
CADWALADR, Syr RHYS (bu farw 1690), bardd
CADWGAN (bu farw 1111), tywysog Ail fab Bleddyn ap Cynfyn (a fu farw 1075). Clywir sôn amdano gyntaf yn 1088, pryd yr ymosododd ar Ddeheubarth, gyda'i frodyr Madog a Rhiryd, a gyrru Rhys ap Tewdwr yn alltud. Yn ddiweddarach yn y flwyddyn dychwelodd Rhys gyda llynges o Iwerddon; cyfarfu â gwŷr Powys mewn brwydr y collodd Madog a Rhiryd eu bywydau ynddi ond o'r hon y gallodd Cadwgan ddianc. Rhoes marw Rhys yn 1093 gyfle i
CARADOG ab IESTYN (fl. 1130), sylfaenydd teulu 'Avene' ym Morgannwg wraig, Gwladus, ferch Gruffydd ap Rhys, bu iddo bedwar mab - Morgan, Maredudd, Owain, a Cadwallon; dilynwyd ef yn Aberafan gan Morgan.
CARADOG ap GRUFFYDD ap RHYDDERCH (bu farw 1081) un llawer mwy, i'w gyfarfod - Rhys ap Tewdwr. Dyma bellach bethau'n arwain at frwydr enwog Mynydd Carn, rywle yng ngogledd Dyfed; yno trechwyd Caradog a'i gynghreiriaid yn llwyr gan Rhys, a oedd wedi cael cymeradwyaeth esgob Tyddewi ac a gafodd hefyd gymorth Gruffydd ap Cynan. Ni chlywir mwy am Garadog; gadawodd fab, Owain, a ymsefydlodd mewn awdurdod yn Gwynllwg maes o law gan sylfaenu llinach
CARADOG FYNACH (bu farw 1124), meudwy Ganed ef o deulu da ym Mrycheiniog, a chafodd addysg leyg. Oherwydd ei gyraeddiadau, a gynhwysai ganu'r delyn, a'i dymer gymdeithasgar, cafodd fynd i wasanaethu Rhys ap Tewdwr (bu farw 1093). Dringodd yn uchel yn ffafr y tywysog hwnnw, ond bu mor anffortunus â cholli dau filgi gwerthfawr y rhoddwyd eu gofal arno, colled a gostiodd iddo golli ffafr Rhys. Oblegid bygythion cas ei feistr gorfu iddo
CHARLES, EDWARD ('Siamas Wynedd; 1757 - 1828), llenor hysbys yw ei ysgrifeniadau dadleuol. Er ei fod yn un o gyfeillion pennaf John Jones, Glan-y-gors, ni chytunai o gwbl â'i syniadau gwleidyddol, ac ymosododd (gydag eraill) ar y Seren tan Gwmmwl, yng Ngeirgrawn David Davies, Holywell, 1796. Ond casach fyth ganddo oedd y Methodistaid; yn 1793 ymosododd arnynt (heb eu henwi) yng Nghylchgrawn Morgan John Rhys; ac yn 1797 cyhoeddodd lyfryn yn eu herbyn
teulu CLARE GILBERT I (bu farw 1115?), a blannwyd gan Harri I yng Ngheredigion a Dyfed yn 1110, fel cosb ar Owain ap Cadwgan, ac a gododd gestyll cyntaf 'Llanbadarn' (h.y. Aberystwyth) ac Aberteifi. Mab arall i Richard oedd WALTER (bu farw 1138 - y mae cryn gymysgu rhwng hwn a nai iddo o'r un enw), y rhoddwyd iddo (cyn 1119) diroedd yng Ngwent Iscoed, a chastell Casgwent; ef a sefydlodd (1131) abaty Tintern; bu
CYFEILIOG (bu farw 927), esgob Llandaf yr oedd pump yn diroedd yn Gwent, sef Trefynwy, Roggiet, Pool Meyrick, Bishton, a Caldicot. Brochwel ap Meurig, brenin Gwent yn adeg Asser, oedd y rhoddwr; rhoddwr arall oedd Hywel ap Rhys, brenin Glewysing (Morgannwg yn awr); y trydydd rhoddwr ydoedd Arthfael, mab Hywel.
CYNAN ab OWAIN (bu farw 1174), tywysog flaenllaw pan oeddid yn gwrthwynebu Harri II yn 1157 - gyda'i frawd Dafydd bu iddo gyfran yn yr ymosodiad sydyn yng nghoedydd Penarlag a fu bron yn achos i ymgyrch y brenin fethu'n gyfan gwbl. Daeth yr hyn a wnaeth yn 1159, pan geisiodd pum iarll ddal Rhys ap Gruffydd, â llai o glod iddo. Pan fu farw ei dad yn 1170, y mae'n debyg fod Cynan yn teyrnasu ar Eifionydd, Ardudwy, a Meirionnydd, a fu'n
CYNAN ap HYWEL (bu farw 1242?), tywysog a sefydlwyd gan ei dad Hywel Sais (bu farw 1204) yn St Clears ac a gydunai fel rheol â Maelgwn ap Rhys yn y cwerylon teuluol. Ceir sôn amdano gyntaf yng ngosgorddlu Maelgwn pan gymerwyd ef yn garcharor yn 1210 gan ei gefndyr Rhys ac Owain yr amser yr ymosodwyd ganddynt ar wersyll eu hewythr yn Cilcennin. Daw i'r golwg yn nesaf yn 1223, pryd y'i ceir yn erbyn Llywelyn, tywysog y Gogledd, ac yn
CYNAN DINDAETHWY (bu farw 816), tywysog ôl yn 816, eithr bu farw'r flwyddyn honno. Yn ôl hanes bywyd Gruffydd ap Cynan, ei ddisgynnydd, o Gastell Dindaethwy yr oedd Cynan; barnwyd mai'r amddiffynfa sydd ar fryn gerllaw Plas Cadnant ym mhlwyf Llandysilio oedd y lle hwnnw. Gadawodd ferch o'r enw Ethyllt (am y ffurf gweler Rhys, Celtic Folklore, 480, n.) a ddaeth yn fam Merfyn Frych (bu farw 844) ac felly'n gychwynnydd llinach brenhinol

Canlyniadau chwilio

25 - 36 of 529 for "Rhys Dyfed"