BOLD, HUGH (1731 - 1809), cyfreithiwr yn Aberhonddu

Yn ôl Miss G. E. F. Morgan yn Old Wales (gol. W. R. Williams), cyf. III, tt.55-56, gofaint yng nghyffiniau Llanfrynach oedd Boldiaid Brycheiniog; ac yr oedd tad Hugh Bold, meddai recordiau corfforaeth Aberhonddu, yn 'Trumpeter to the Corporation of Brecon'. Aeth y mab yn glerc i'r cyfreithiwr John Philipps (o Dre-gaer ger Llanfrynach - arno gweler Theophilus Jones, IV, 37) yn ei swyddfa yn Aberhonddu. Yno priododd ferch ei gyflogwr a dringodd yn gyflym, a daeth busnes Philipps i'w ddwylo yn nes ymlaen. Daeth yn ŵr blaenllaw ym mywyd y dre (bu'n feili, h.y. yn faer, bedair gwaith), a chyfreithiwr gwaith haearn Cyfarthfa ac eraill o weithfeydd cynnar y chwyldro diwydiannol.

Yr oedd hefyd yn golofn Methodistiaeth Wesleaidd (Saesneg) Aberhonddu; efo, yn stiward y seiat Wesleaidd, a rwystrodd i'r Arglwyddes Huntingdon gymryd meddiant o'r capel Methodistaidd cyntaf yn y dre, tua 1771. Dywedodd John Wesley mewn llythyr na wyddai am unrhyw gyfreithiwr y gellid dibynnu cymaint arno ag ar Bold; a sieryd y Morafiad Benjamin La Trobe yn uchel iawn amdano.

Bu'n briod ddwywaith. Enw ei wraig gyntaf oedd Elizabeth, ond ni lwyddwyd i gael hyd i'w chyfenw; bu hi farw 31 Hydref 1781; ac o'r briodas hon y disgyn Boldiaid diweddarach y sir - gweler hanes y teulu gan Mr. David Verey, yn Brycheiniog, 1960. Tua 1782, ymbriododd Bold â Dorothy, merch ei hen feistr John Philipps (ymhell ar ôl marw ei thad, 1763); bu Dorothy farw yn 1806 (Theophilus Jones, II, 95).

Bu ef farw 10 Chwefror 1809; ceir disgynyddion mewn safleoedd uchel yn y dre a'r sir ymhellach ymlaen.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Theophilus Jones, Edwin Davies, Joseph Russell Bailey, History of the County of Brecknock, iv, 307; ii, 95
• D. Young, The Origin and History of Methodism in Wales and the Borders (1893), 135
• T. Richards (gol.), Er Clod Saith Bennod ar Hanes Methodistiaeth yng Nghymru, 1934, 62-3
• R. T. Jenkins, 'John Hughes o Aberhonddu, 1775-1843', Bathafarn: cylchgrawn hanes yr Eglwys Fethodistaidd yng Nghymru, Cyf.v (1950), t.16
• David Verey, 'The families of Wynter and Bold', Brycheiniog, Cyf. 6 (1960), t.67-73 (yn cynnwys lluniau a choeden deuluol)
• R. T. Jenkins, 'John Hughes the Antiquary (1776-1843)', Brycheiniog, Cyf. 8 (1962), t.67-82 troednodyn ar dudalen 76 o'r erthygl
• gohebiaeth gan David Verey

Darllen Pellach

• Old Wales a monthly magazine of antiquities for Wales and the Borders (Talybont Breconshire 1905-1907), Vol. II, t.344, Vol. III, tt.55-56

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20733183

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/