BROCHWEL YSGYTHROG, neu yn fwy cywir 'Ysgithrog,' h.y. y gŵr â'r ysgythrddant (fl. 550), tywysog

Yn ôl traddodiad efe oedd y person mwyaf trawiadol yn hen linach tywysogion cynnar Powys, yn gymaint felly ag y daeth y beirdd i alw Powys yn wlad Brochwel. Mab ydoedd i Cyngen a thad Cynan Garwyn a'r sant Tysilio, sefydlydd hen eglwys Meifod. Gan i'w ŵyr, Selyf ap Cynan, gwympo yn y gad wrth arwain y Cymry ym mrwydr Caer (c. 613), nid Brochwel mo'r ' Brochmail ' y dywed Beda iddo chwarae rhan llwfrddyn ar yr un amgylchiad. Yn ôl ystori Melangell, santes Pennant, yn cael ei chadarnhau gan Gerallt Gymro, yr oedd ganddo sedd frenhinol yn Amwythig, sedd nas cymerasid hyd yn hyn gan y Merciaid ac a elwid o dan yr enw Cymraeg Pengwern; weithiau dywedir mai dyma'r man y mae castell Amwythig arno yn awr, eithr ar brydiau eraill dywedir mai lle y saif eglwys S. Chad (Hen) yr oedd.

Awdur

• Syr John Edward Lloyd, (1861 - 1947)

Ffynonellau

• J. E. Lloyd, A History of Wales from the Earliest Times to the Edwardian Conquest (London 1911), 180-1, 196, 243, 247
• H. Lewis, Thomas Roberts, Ifor Williams (goln), Cywyddau Iolo Goch ac Eraill, 1350–1450 (Bangor 1925), 356

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Brochwel Ysgithrog

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q2714345

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/