BRYAN, JOHN (1776 - 1856), gweinidog Wesleaidd

Ganwyd yn Llanfyllin, lle y treuliodd ran helaeth o'i febyd gydag un John Rogers, ei ewythr. Symudodd i Amwythig pan yn 12 oed, ac yn ystod y blynyddoedd wedyn i Gorwen, Bala, a Wrecsam; yn 1798 aeth i weithio yn siop ddillad y boneddigesau Williams, merched Richard Williams, Rackery, ger Gresford. Cafodd droedigaeth yn Rhagfyr 1798 ac ymunodd â'r Methodistiaid Calfinaidd Cymreig yng Nghaer, ond yn fuan iawn ymaelododd yng nghapel Wesleaidd yr Octagon yn y ddinas. Dechreuodd bregethu fel pregethwr cynorthwyol yn Chwefror 1800, ac yn ystod y deunaw mis dilynol bu'n gymorth mawr i Owen Davies a John Hughes, y ddau genhadwr a anfonwyd gan y gynhadledd Wesleaidd i Ogledd Cymru yn 1800. Aeth i'r weinidogaeth yn 1801 a theithiodd ar amryw o gylchdeithiau yng Nghymru tan 1815. Bu'n teithio yn Lloegr o 1815 ymlaen, ond gadawodd y weinidogaeth yn 1824 ac ymsefydlu yn Leeds fel groser a marsiandwr te. Dychwelodd i Gymru yn 1831 oherwydd afiechyd ei wraig, ac ymsefydlodd fel groser yng Nghaernarfon. Bu'n weithgar yno fel pregethwr cynorthwyol hyd o fewn ychydig wythnosau i'w farw, 28 Mai 1856.

Ar adegau yr oedd Bryan braidd yn fyrbwyll ac annoeth, a'i fflachiadau o arabedd yn peri loes. Eithr yr oedd yn ychwanegiad gwerthfawr at rengoedd y cenhadon Wesleaidd Cymreig ym mlynyddoedd cynnar y 19eg ganrif ac yn gyfrwng i ennill llawer at grefydd ac at yr eglwys a wasanaethodd mor hir - yn rhinwedd ei gyfieithiadau yn Gymraeg o rai o emynau John a Charles Wesley a rhai o draethodau diwinyddol Owen Davies; ei amddiffyniad o Arminiaeth; ac yn bennaf oll ei ddoniau fel pregethwr gwreiddiol ac effeithiol.

Awdur

• Albert Hughes Williams, (1907 - 1996)

Ffynonellau

• William Davies, John Bryan a'i Amserau (Bangor 1900)
• Archifau LlGC: NLW MS 3504B: John Bryan: Journal
• A. H. Williams, Welsh Wesleyan Methodism, 1800-1858 its origins, growth and secessions (1935), 97-8, 170-1, etc.

Darllen Pellach

• T. Morgan, Enwogion Cymreig 1700-1900 (1907), t.35
• Erthygl Wicipedia: John Bryan

Delweddau

• John Thomas, Welsh Wesleyan Ministers, multi-portrait

Gweithiau

• John Haime, John Bryan (cyf.), Hanes bywyd Mr. John Haime, yr hwn a ymroddodd yn sawdwr: ynghyd â'i lwyddiant yn pregethu yr efengyl ymhlith ei gyd-filwyr (Dolgelleu 1811)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20733358

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/