DUNAWD, sant (fl. yn y 6ed ganrif),

mab i Babo Post Prydain o linach Coel Godebog. Dywed traddodiad Cymreig iddo fod yn dywysog yng ngogledd Prydain, ac enwir ef yn y Trioedd fel un o 'dri post câd' ei wlad. Ei wraig oedd Dwywai, ferch Lleenog. Bu raid iddo ffoi o'i ranbarth ei hun i Ogledd Cymru, lle cafodd nodded gan Gyngen, fab Cadell Deyrnllwg, tywysog Powys. Dywedir iddo, gyda chymorth ei dri mab Deiniol, Cynwyl, a Gwarthan, sefydlu mynachlog Bangor Iscoed ar lannau Dyfrdwy yn Sir y Fflint; ac ef fu'r abad cyntaf. Gwell gan Syr John E. Lloyd ar y llaw arall dderbyn y traddodiad mai Deiniol Sant a gychwynnodd fynachlog Bangor Iscoed. Cofnoda'r 'Annales Cambriae' farwolaeth 'Dunaut rex' yn y flwyddyn 595. Ond dywed Beda fod Dunawd (' Dinoot ') yn parhau fel abad Bangor Iscoed ar adeg ail gyfarfyddiad Awstin Sant â'r saith esgob o Gymru yn 602 neu 603. Bangor Iscoed yw'r unig eglwys a gysegrwyd i Ddunawd Sant. Ni sonnir amdano yn y calendrau Cymreig cynnar, ond nodir 7 Medi weithiau fel ei ddydd gŵyl.

Awdur

• Hywel David Emanuel, (1921 - 1970)

Ffynonellau

• Baring-Gould a John Fisher, The Lives of the British Saints: the saints of Wales and Cornwall and such Irish saints as have dedications in Britain, ii, 382-6
• J. Williams (gol.), Annales Cambriae (1860)
• Y Cymmrodor, ix, 152-69)
• Y Cymmrodor, x, 12-28
• Sant Bede, Charles Plummer (gol.), Venerabilis Baedae Historiam Ecclesiasticam gentis Anglorum (Oxford 1896), 2, ii
• Dictionary of Christian Biography (1877–87; 1911), i, 832-3
• J. E. Lloyd, A History of Wales from the Earliest Times to the Edwardian Conquest (London 1911), 193

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q4356466

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/