EDMUNDS, WILLIAM (1827 - 1875), ysgolfeistr a llenor

Ganwyd yn Llanbedr-Pont-Steffan, Sir Aberteifi, bedyddiwyd 27 Rhagfyr 1827. Aeth i ysgol ramadeg Llanbedr Pont Steffan, ac yn 19 oed i Goleg Dewi Sant, Llanbedr Pont Steffan. Enillodd yno wobrau lawer; cyrhaeddodd y rheng flaenaf a chad yr anrhydeddau mwyaf. Ar ôl gadael y coleg aeth yn is-brifathro Coleg Hyfforddi Caerfyrddin; yn ystod y cyfnod hwn ordeiniwyd ef yn offeiriad gan yr esgob Thirlwall, ac eniliodd ' Wobr yr Esgob.' Pan ddaeth swydd prifathro ysgol ramadeg Llanbedr pont Steffan yn wag, cafodd hi, a bu'n llwyddiannus iawn. Dôi bechgyn yno o bob sir yng Nghymru, ac ar un adeg yr oedd hanner myfyrwyr Coleg Dewi Sant yn hen ddisgyblion yno, ac enillodd rhai ohonynt anrhydeddau uchel yng ngholegau Caergrawnt a Rhydychen. Yn 1863 rhoddwyd iddo ficeriaeth Rhostiê, Sir Gaerfyrddin, ond ficer absennol ydoedd. Yn 1856 cyhoeddodd lyfryn: Gwers-lyfr Llanbedr: yn Cynwys Gwersi Hawdd i Ddysgu Sillebu a Darllen Cymraeg. Yn 1856 cyhoeddodd hefyd 8fed arg. Y Ffydd Ddiffuant (Charles Edwards), gyda nodiadau. Darllenodd bapur o flaen y ' Cambrian Archaeological Association ' yn Aberteifi, 1859, a chyhoeddwyd ef yn 1860 yn Archæologia Cambrensis, ac yn yr un flwyddyn yn llyfryn, On Some Old Families in the Neighbourhood of Lampeter. Yn 1854 cyhoeddodd yr 11eg arg. o Drych y Prif Oesoedd (Theophilus Evans), gyda rhagymadrodd. Bu farw 21 Ionawr 1875, a chladdwyd ef yn eglwys blwyf Llanbedr-Pont-Steffan.

Awdur

• David Gwenallt Jones, (1899 - 1968)

Ffynonellau

• H. Blackwell, NLW MSS 9256A: A Dictionary of Welsh Biography

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20734593

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/