EVANS, WILLIAM (?- 1718), pregethwr Ymneilltuol ac athro academi

dyddiad ei eni'n anhysbys. Ymfalchïai fod yn ddisgybl i'r Gamaliel parchedig Rhys Prydderch o Ystrad Walter; daeth â Gemau Doethineb ei athro drwy'r wasg yn 1714 (amryw argraffiadau o'r Gemau, un mor ddiweddar â 1937). Ordeiniwyd ef fel Annibynnwr yn 1688, i gyflawni gwaith gweinidog ym Mhencader; main iawn oedd y gydnabyddiaeth yno, ond bu arian ei wraig o gryn gymorth iddo, a'r tâl a enillai fel athro i ysgol fechan a gadwai. Yn 1702-3 mudodd o Bencader i dref Caerfyrddin i arolygu achosion yr Annibynwyr yn yr ardal honno, cadw ysgol o dan nawdd y S.P.C.K., a gweithredu fel athro ar ddynion ieuainc â'u golwg ar y weinidogaeth; cadwodd gyswllt clos gyda'r hen ddiadell ym Mhencader, a llwyddodd i sicrhau capel eglwysig Llanybri i fod yn fan addoli i Annibynwyr. Trwythodd ddisgyblion yr academi yn syniadau Calfin (cofier bod yr academi hon yn llinach ysgolion Brynllywarch a'r Fenni), a gofalodd eu bod hwy a'i braidd ym Mhencader a Chaerfyrddin yn drwyadl gydnabyddus â Chatecism Byrraf Cymanfa Westminster; yn wir, cyfieithodd William Evans y Catecism i'r Gymraeg a'i gyhoeddi yn 1707; y mae prawf hefyd iddo ysgrifennu rhagair (dyddiedig 24 Mehefin 1716) i argraffiad arall o'r un Catecism, a gyhoeddwyd i ddechrau gan Matthew Henry yn 1702, ac a droswyd i'r Gymraeg gan James Davies ('Iaco ap Dewi'). Disgrifid Evans gan Jeremy Owen fel rhodd yr Arglwydd i'r bobl.

Awdur

• Thomas Richards, (1878 - 1962)

Ffynonellau

• Llawysgrif o eiddo'r Presbyterian Board, a gyhoeddwyd gan Alexander Gordon dan y teitl Freedom after Ejection. A Review (1690–1692) of Presbyterian and Congregational Nonconformity in England and Wales, 1917, 144, 260
• A History of Carmarthenshire, ii, 158-62
• W. Rowlands, Llyfryddiaeth y Cymry (Llanidloes 1869), 281, 300, 314

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q8008692

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/