FRANCIS, BENJAMIN (1734 - 1799), emynydd, gweinidog gyda'r Bedyddwyr

Ganwyd ym Mhen-y-gelli ger Castellnewydd Emlyn, plentyn ieuengaf Enoch Francis. Gan i'w rieni farw pan nad oedd ef ond 6 oed, magwyd ef yn Abertawe, ac yno (1749) y bedyddiwyd ef. Aeth yn 1753 i academi'r Bedyddwyr ym Mryste, ac ar ddiwedd 1755 gwahoddwyd ef i fod yn weinidog (cynorthwyol) yn Broadmead. Symudodd yn 1756 i Chipping Sodbury, ac oddi yno (1759) i Horsley, lle y bu farw 14 Rhagfyr 1799.

Er bwrw cymaint o'i oes yn Lloegr (a phrydyddu hefyd yn Saesneg), glynodd Benjamin Francis wrth ei Gymraeg. Byddai'n mynychu'r gymanfa, a phregethodd bedair gwaith ar ddeg iddi. Cyhoeddodd ddau gasgliad (1774 , 1786 ) o emynau Cymraeg, ill dau'n dwyn y teitl Aleliwia. Efallai mai ar y mesur salm y canai'n fwyaf effeithiol; y gŵyn gyffredin yw bod ei emynau'n orgynganeddol, eto delir hyd heddiw i ganu amryw ohonynt. Enwir marwnadau a cherddi Cymraeg eraill o'i waith gan Charles Ashton, 406.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Joshua Thomas, Hanes y Bedyddwyr ymhlith y Cymry: o amser yr Apostolion, hyd y flwyddyn hon: yn ddwy ran (Caerfyrddin 1778), 119, 383
• A History of the Baptist Association in Wales (1795)
• Evan Isaac, Prif Emynwyr Cymru (1925), 1925
• J. Thickens, Emynau a'u Hawduriaid (1945), 1945

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Benjamin Francis

Delweddau

• Thomas Trotter, The Revd. Benjamin Francis, A.M Pastor of the Baptist Church at Horsley in Gloucester Shire

Gweithiau

• Benjamin Francis, Marwnad ar farwolaeth y Parchedig John Thomas, gynt o Faes-y-Dorglwyd, ond yn ddiweddar o Ben-yr-Heol, gweinidog eglwys Maes-y-Berllan, yn Sir Frecheiniog; yr hwn a hunodd ar y 5ed o Dachwedd 1786, 67 oed. Bu bymtheng mlynedd yn gyd-fugail â'r Parchedig Timothy Thomas, yn eglwys Aberduar, &c., a bu yn fugail ar eglwys Maes-y-Berllan wyth mlynedd ar hugain. Bu farw ei wraig ar ddydd ei gladdedigaeth, sef y 9ed o Dachwedd, 71 oed. Ac fe hunodd y Parchedig William Williams, ei gyd-fugail, ar y Sabbath canlynol, sef y 12ed o Dachwedd, o gylch 72 oed (Caerfyrddin 1787)
• Benjamin Francis, Can am fedydd: a achlysurwyd gan draethawd y Parchedig B. Evans, dros daenelliad babanod (Caerfyrddin 1790?)
• Mathew Williams, Benjamin Francis, De Ultimo Judicio: neu, gan am y Farn Ddiweddaf. Yn bedair rhan. Wedi ei gyfansoddi a'i gydmaru a gwaith Saesonaeg Mr. B. Francis (Caerfyrddin 1788?)
• Benjamin Francis, Enoch Francis, Daniel Francis, Cân sylweddol o waith yr enwog Mr Benjamin Francis, At ba un y chwanegwyd cân arall o waith un o'i frodyr, ynghyd â thri phennill, gan y tri brawd ar eu hymadawiad â'i gilydd ym Merthyr Tudful (Caerfyrddin 18--)

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 62966596
• Wikidata: Q13125985

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/