GRIFFITH, DAVID ('Clwydfardd' 1800 - 1894), bardd eisteddfodol ac archdderwydd

Ganwyd yn Heol y Dyffryn, Dinbych, 29 Tachwedd 1800. Fel ei dad, Richard Griffith, oriadurwr a gwneuthurwr clociau ydoedd wrth ei alwedigaeth. Yr oedd yn wr cadarn ei gorff, ac fel pregethwr lleyg (Wesleaidd) (1827-94) cerddodd droeon i'w deithiau Sul 30 o filltiroedd - cerddodd i ben yr Wyddfa, ôl a blaen, pan oedd yn 84. Dywed: 'Penodwyd fi yn Archdderwydd … yn y fl. 1860; ond yn Eisteddfod Wrexham, yn y flwyddyn 1876 y cefais fy nhrwyddedu yn Archdderwydd Gorsedd … Beirdd Ynys Prydain' (Yr Eurgrawn, 1895, 127). O 1860 i 1894 ni chollodd ond un (Caerfyrddin) o'r eisteddfodau hyn. Mewn eisteddfod leol (Llanerchymedd, 1835) y dechreuodd ei gwrs hir fel beirniad, ac efe oedd bardd swyddogol eisteddfod Aberffraw yn 1849. Bu'n 'arwain' yn 'eisteddfodau'r Clerigwyr,' ac yn y 'genedlaethol' yn gyson. Bu'n cydgystadlu â 'Bardd Nantglyn' droeon, a rhoddwyd iddo fedal arian am gyfieithiad gwych o 'Deserted Village' (Goldsmith) mor gynnar â 1827. Allan o 86 o ymgeiswyr am ddau englyn i'w cerfio ar gofgolofn Owen Williams, y Waenfawr, ei eiddo ef a wobrwywyd. O'i holl englynion cyhoeddedig ei gampwaith yn y gynghanedd ydyw ei linellau pert i'r llwynog. Yn eisteddfod Bangor, Medi 1890, daeth i'w ran i urddo brenhines Roumania â'r enw 'Carmen Sylva,' a'r dydd yn dilyn croesawyd hi gan gorfforaeth Llandudno, 'Clwydfardd' yn ei chyflwyno. Yn eisteddfod Caernarfon 1894 (blwyddyn ei farw) urddwyd tywysog a thywysoges Cymru ganddo, y naill â'r enw 'Iorwerth Dywysog,' a hithau 'Hoffedd Prydain.' Diogelodd urddas yr Orsedd a chadwodd y cysylltiad rhyngddi â'r eisteddfod yn ddilwgr. Yn 1890 rhoddes y Llywodraeth iddo rodd o £200. Bu farw 30 Hydref 1894.

Awdur

• Y Parchedig Daniel Williams, (1878 - 1968)

Ffynonellau

• Y Geninen, 1895, 86, 164, 260
• Yr Eurgrawn Wesleyaidd, 1844 (Rhagfyr), 1895 (Ebrill)
• Bye-Gones, relating to Wales and the Border Counties, 1893-4, 478-9

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: David Griffith

Delweddau

• John Thomas, David Griffith (Clwydfardd, 1800-94)
• Hugh Humphreys, David Griffith, Clwydfardd
• A. & G. Taylor, David Griffith, Clwydfardd
• John Thomas, Clwydfardd, Druisyn, and Treban
• David Griffith, 'Clwydfardd'

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 1968630
• Wikidata: Q152720

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/