GRUFFYDD, THOMAS (1815 - 1887), un o delynorion enwocaf ei gyfnod

Ganwyd yn Llangynidr, sir Frycheiniog, yn wŷr i reithor y plwyf. Dysgwyd ef gan John Wood Jones, ac er iddo golli ei olwg yn ifanc nid amharodd hynny ar ei ddawn. Aeth yn delynor i deulu Llanofer, sir Fynwy; gweithiai wrth ei dyddyn yn ogystal â dal y swydd hon a chwarae'r delyn a chanu penillion ar hyd sir Fynwy a Morgannwg. Enillodd delyn deir-res eisteddfod y Fenni, 1836, a bu'n gydradd â Richard Mills, Llanidloes, ar gyfansoddi 'tôn yn ôl dull arferedig peroriaeth yn y Dywysogaeth.' Aeth gyda'i athro i chwarae yn Buckingham Palace yn 1843, a T. Price ('Carnhuanawc') gyda hwy. Chwaraeodd Gruffydd nifer o weithiau yn Marlborough House, Llundain, hefyd. Yn 1867 ymwelodd â Llydaw; arhosodd gyda'r Comte de la Villemarqué, gŵr a fedrai Gymraeg, ac anrhegwyd Gruffydd â modrwy i ddathlu ei arhosiad yno. Cyhoeddwyd ei gân, ' Gwlad y Bardd.' Bu farw 30 Awst 1887, yn ei gartref, Tŷ'n-yr-eglwys, a chladdwyd ef ym mynwent yr eglwys yn Llanofer.

Awdur

• Ray Looker

Ffynonellau

• H. Blackwell, NLW MSS 9251-9277A: A Dictionary of Welsh Biography
• Oxford Dictionary of National Biography
• Y Geninen, 1888, 189
• Notable Welshmen (1700–1900) (1908)

Darllen Pellach

• Amgueddfa Cymru: 53.48.1: Tunic worn by Thomas Gruffydd (1815-1887)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q18577073

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/