HARRY, MILES (1700 - 1776), gweinidog gyda'r Bedyddwyr

Ganwyd 1 Ionawr 1700 ym mhlwyf Bedwellty, sir Fynwy, o deulu cefnog o amaethwyr. Bedyddiwyd ef yn Blaenau Gwent yn 1724 a'i ordeinio yno yn 1729. Dewiswyd ef yn 1731 yn gynorthwywr i'w frawd, JOHN HARRY, gweinidog yr eglwys. Yn 1732 daeth yn weinidog cyntaf eglwys Penygarn, Pontypŵl, gan barhau yn y swydd hyd ei farwolaeth ar 1 Tachwedd 1776; yno hefyd y claddwyd ef.

Miles Harry, y mae'n debyg, oedd gweinidog mwyaf blaenllaw y Bedyddwyr yn ei gyfnod; yr oedd yn ddylanwadol hefyd mewn bywyd cyhoeddus. Yr oedd ei bersonoliaeth gref, ei feddwl blaenllym, a'i egni diflino yn ei wneuthur yn ddylanwadol mewn cylch eang. Crefydd oedd ef ddiddordeb cyntaf a phennaf, a threuliodd ei nerth a'i eiddo yn ceisio lledaenu'r grefydd honno. Yr oedd yn bregethwr poblogaidd ac yn gadarn wrth daenu ac esbonio cred y Bedyddwyr. Yr oedd yn feddyliwr rhyddfrydig ac annibynnol mewn diwinyddiaeth; troediai'r llwybr canol rhwng Uchel-Galfiniaeth ac Arminiaeth. Sefydlodd amryw eglwysi newyddion; bu'n helpu i sefydlu academi i'r Bedyddwyr yn Trosnant a bwrw golwg drosti wedyn; bu'n hyrwyddo sefydlu (1740-2) argraffwasg gan Samuel a Felix Farley, Bryste, yn Pontypŵl - argraffwasg gyntaf sir Fynwy; ac ysgrifennodd lythyrau dirifedi i Lundain a lleoedd eraill ym mhlaid y Bedyddwyr. Trwy ei ymdrechion ef, yn bennaf, y cafodd Howel Harris ei ryddhau yn sesiwn Mynwy wedi iddo gael ei gyhuddo o achosi terfysg yn Pontypŵl fis Awst 1739. Cydweithiodd â John Harry a John Phillips i baratoi argraffiad Cymraeg (1725) o Some Discoveries Alleine. Ni chafodd gofiannydd hyd yn hyn, eithr ysgrifennodd ei olynydd yn Penygarn, sef David Jones, Marwnad y Parchedig Mr. Miles Harries o Drosnant (Caerfyrddin, 1777).

Awdur

• Y Parchedig Edward William Price Evans, (1887 - 1972)

Ffynonellau

• David Jones, Hanes y Bedyddwyr yn Neheubarth Cymru (1839)
• Hanes y Bedyddwyr yn Nghymru (mynegai)
• Trafodion Cymdeithas Hanes Bedyddwyr Cymru, 1926

Gweithiau

• William Alleine, John Harry (gol.), Miles Harry (gol.), Rhai datguddiadau o'r nefoedd newydd, ar ddaear newydd. ac hefyd dyfal ddisgwyliad y creadur am ollyngdod o'i gaethiwed i ridd-did gogonjant plant Duw. Ynghyd a rhai arwyddion yn yr hwn y byddent yn gynnwysedig (Caerfyrddin 1725)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20733929

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/