HOPCYN, WILIAM (1700 - 1741), bardd
Dyddiad geni: 1700
Dyddiad marw: 1741
Rhiant: Diana Thomas (née Harry)
Rhiant: Hopkin Thomas
Rhyw: Gwryw
Galwedigaeth: bardd
Maes gweithgaredd: Barddoniaeth
Awdur: Griffith John Williams
O Langynwyd yn Nhir Iarll, na wyddom odid ddim amdano. Mynnai ' Iolo Morganwg ' yn ei hen ddyddiau mai ef oedd y gŵr o'r enw hwnnw a gladdwyd yno yn 1741, a derbyniwyd y farn hon gan wŷr y ganrif ddiwethaf. Dywedid hefyd ei fod yn dowr ac yn blastrwr. Er hynny, haerai ' Iolo ' yn ei ddyddiau bore eu bod ill dau yn gyd-ddisgyblion yng ' Nghadair Morgannwg ' yn 1760. Ni ellir bod yn sicr ond o un peth, sef i ŵr o'r enw ' Will Hopkin ' ganu sen i'r prydyddion yn eisteddfod y Cymer yn 1735. Yn ôl ' Iolo,' yr oedd yn enwog fel bardd serch, ac ef a ddywedodd mai Wil Hopcyn ydoedd awdur y gân ' Bugeilio'r Gwenith Gwyn.' Y mae'n bosibl fod yma gnewyllyn o hen ganu, ond gellir tybied mai ' Iolo ' ei hun piau hi fel cân orffenedig. Tua 1845, dechreuodd ' Taliesin ab Iolo ' adrodd y stori am helyntion carwriaethol Wil Hopcyn ac Ann Thomas, y ferch o Gefn Ydfa, a chysylltu'r gân 'Bugeilio'r Gwenith Gwyn' â'r traddodiad hwnnw. Yna ymroes Mrs. Pendrill Llewelyn, gwraig ficer Llangynwyd, i gasglu penillion a thribannau traddodiadol Tir Iarll, a honni mai gwaith Wil oeddynt, a bod llawer ohonynt yn ymwneud â helynt Cefn Ydfa. Mewn gwirionedd, ni wyddom ddim am Wil Hopcyn ond iddo ganu sen i'r prydyddion yn eisteddfod y Cymer yn 1735. Nid oes gennym gynifer ag un gan, nac yn wir, gynifer ag un pennill, y gellir teimlo'n sicr mai ef a'i cyfansoddodd.
Awdur
- Yr Athro Emeritus Griffith John Williams, (1892 - 1963)
- Thomas Morgan, The Cupid: being the histories of the 'Maid of Cefn Ydfa' and the 'Maid of Sker', together with the histories of their lovers, Will Hopkin the Bard and Thomas Evans the Harper (Cwmavon 1869), 1869
- T. C. Evans, History of Llangynwyd Parish, with Illustrations (Llanelly 1887), 89-123
- Y Llenor: cylchgrawn chwarterol dan nawdd cymdeithasau Cymraeg y colegau cenedlaethol, vi, rhif 4; vii, rhif 1
- G. J. Williams, Traddodiad Llenyddol Morgannwg (1948), 1948, 251-9
Ffynonellau
- Louvain Rees, Behind The Folk Tale: The Maid Of Cefn Ydfa (cyrchwyd Gorffennaf 2020)
- Erthygl Wicipedia: Wil Hopcyn
Darllen Pellach
Dyddiad cyhoeddi: 1953
Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/
Mae'r Bywgraffiadur Cymreig yn cael ei ddarparu gan Lyfrgell Genedlaethol Cymru a Chanolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd Prifysgol Cymru. Mae ar gael am ddim ac nid yw'n derbyn cymorth grant. Byddai cyfraniad ariannol yn ein helpu i gynnal a gwella'r wefan er mwyn i ni fedru parhau i gydnabod Cymry sydd wedi gwneud cyfraniad nodedig i fywyd yng Nghymru a thu hwnt.
Ewch i'n tudalen codi arian am ragor o wybodaeth.