HUGHES, DAVID (1813 - 1872), gweinidog gyda'r Annibynwyr, ac awdur

Ganwyd 21 Mehefin 1813 yn y Cefn-uchaf, Llanddeiniolen, Arfon, yn fab i Hugh ac Anne Hughes. Dechreuodd bregethu (yn eglwys Bethel) yn 19 oed, ac aeth i goleg Hackney, Llundain, ac oddi yno i Glasgow; dywedir iddo gael gradd B.A. yn Glasgow (nid cyn 1862 y peidiodd Glasgow â rhoi'r radd honno), a digon tebyg fod hynny'n wir, serch nad ymddengys ei enw ef yn rhestr argraffedig graddedigion y brifysgol. Urddwyd ef yn 1841 yn Llansantsior a Moelfre (sir Ddinbych), a bu yno hyd 1845; yr oedd â gofal Llanelwy arno am gyfnod hyd 1846. Cymerth ofal eglwys Great Jackson Street, Manceinion, o Orffennaf 1846 hyd Fai 1847, pan symudodd i Fangor i fyw ar gadw ysgol, heb ofalaeth eglwys (ond pregethu'n achlysurol); sgrifennai lawer hefyd i'r Wasg. Ailgydiodd yn y weinidogaeth sefydlog, fis Tachwedd 1855, yn Saron, Tredegar, ac yno y bu farw, 3 Mehefin 1872, a'i gladdu yno. Amlwg mai ysgolheigaidd oedd ei anian; casglodd lyfrgell fawr, a sgrifennodd gryn nifer o ysgrifau'r Gwyddoniadur. Cyhoeddodd (Bangor, 1852) Geiriadur Ysgrythrol a Duwinyddol, a aeth i ail argraffiad - y gyfrol gyntaf yn 1876 dan olygyddiaeth 'Ioan Pedr' (John Peter), a'r ail yn 1879 dan olygyddiaeth Thomas Lewis (1837 - 1892). Cyhoeddodd David Hughes hefyd, 1859, lyfr ar Elfenau Daearyddiaeth, a golygodd yr ail argraffiad, gyda chwanegiadau, 1861-4, o eiriadur 'Caerfallwch' (Thomas Edwards).

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Hanes Eglwysi Annibynnol Cymru, iv, tt.448-9
• David Griffith, Y Parch D. Hughes, B.A., Tredegar, Y Geninen (Gŵyl Dewi), 1890, tt.49-54
• cyfeiriadau eraill ar wasgar

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: David Hughes, Tredegar

Gweithiau

• John Mills, David Hughes, Y Beirniadur Cymreig; sef, cylchgrawn gwybodaeth gyffredinol

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 120583723
• Wikidata: Q18670974

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/