HUGHES, HUGH ROBERT (1827-1911), Kinmel a Dinorben, yswain ac achyddwr

Ganwyd 6 Mehefin 1827, yn fab i Hugh Robert Hughes, Bache Hall, sir Gaer, o'i ail wraig, Anne, merch Thomas Lance, Wavertree Hall Lancashire.

Y cyntaf o'r teulu i ymsefydlu yng Nghinmel, hen gartref yr Holandiaid oedd ei daid y Parch. Edward Hughes, M.A. (1738 - 1815), a brynodd y stad yn niwedd y 18fed ganrif. Mab ydoedd ef i Hugh Hughes, Lleiniog, Môn (1705/6 - 1773/4), a fu'n ysgrifennydd cyfrinachol i'r Dr. Edward Wynne, Bodewryd, ac a wellodd cryn dipyn ar ei fyd tra yng ngwasanaeth y gŵr hwnnw. O'i dri mab, priododd Edward, yr hynaf, Mary, merch a chyd-etifeddes Robert Lewis Llysdulas, canghellor Bangor, ac yn enw'i wraig daeth i feddiant o ran o ochr orllewinol mynydd Parys ger Amlwch, ac o'r mwyn copr gwerthfawr a ddarganfuwyd yno yn ystod ail ran y 18fed ganrif. Dilynwyd Edward Hughes fel prif berchennog y gwaith copr (Parys Mine) gan ei fab, WILLIAM LEWIS HUGHES (1767 - 1852), a fu'n aelod seneddol dros Wallingford Borough, swydd Berks, 1802-26 a 1830-1, ac a grewyd yn farwn Dinorben yn 1831. Ar ei ôl yntau daeth ei fab, William Lewis Hughes II (1821 - 1852), yr 2il farwn; ond trwy ei farw ef yn ddibriod, 6 Hydref 1852, wyth mis wedi claddu'i dad, daeth stad Kinmel a Dinorben yn eiddo i'w gefnder, Hugh Robert Hughes yr ieuengaf.

Bu Hughes yn uchel sheriff Môn yn 1855 a Sir y Fflint yn 1871, ac yn ustus heddwch hefyd yn y ddwy sir. Daliodd y swydd o gyrnol yn y Denbighshire Yeomanry, ac yn 1871 fe'i gwnaed yn arglwydd raglaw sir Fflint. Ond nid oedd bywyd cyhoeddus yn hollol wrth ei fodd, ac fel awdurdod uchel ar achyddiaeth a hynafiaethau Cymraeg y coffeir ei enw yn fwyaf arbennig. Hanes hen deuluoedd Gogledd Cymru ydoedd ei brif ddiddordeb, fel y tystia'r amryw gyfraniadau gwerthfawr o'i eiddo yn Bye-Gones a'i ohebiaeth â chydefrydwyr o'r un pwnc. Priododd, 1853, Florentia Emily Liddell, ail ferch Henry Thomas, arglwydd Ravensworth. Bu farw 29 Ebrill 1911, gan adael y stad i'w fab hynaf, Hugh Seymour Bulkeley Lewis Hughes.

Gweler hefyd Michael Hughes.

Awdur

• Emyr Gwynne Jones, (1911 - 1972)

Ffynonellau

• J. E. Griffith, Pedigrees of Anglesey and Carnarvonshire Families (1914), 332-3
• Bye-Gones, relating to Wales and the Border Counties, 3 Mai 1911
• The Times, 1 Mai 1911
• Thomas Nicholas, Annals and Antiquities of the Counties and County Families of Wales (London 1872), cyf.I, 409-10
• Lewis, A Topographical Dictionary of Wales (1833), dan Amlwch
• A. H. Dodd, The Industrial Revolution in North Wales (Caerdydd 1933), 161, 316
• U.C.N.W. Llawysgrifau Penrhos a Llawysgrifau Bangor yn Llyfrgell Coleg y Gogledd, Bangor 552, 5913
• Archifau LlGC: NLW MS 1501-1631

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Hugh Robert Hughes

Delweddau

• Mary Anne Knight, Lady Dinorben

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20733205

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/