JONES, LEWIS DAVIES ('Llew Tegid'; 1851 - 1928), eisteddfodwr

Ganwyd yn Ffriddgymen, ger y Bala, 3 Tachwedd 1851. Aeth i Ysgol Frutanaidd y Bala yn 1862, ac ar ôl tymor fel disgybl-athro, derbyniwyd ef i'r Coleg Normal ym Mangor. Bu yno yn 1872 ac 1873, ac ar ôl blwyddyn a hanner yn athro yn ysgol y Cefnfaes, Bethesda, dewiswyd ef, Mehefin 1875, yn athro ysgol y Garth, Bangor. Ar ôl 27 mlynedd yno, cymhellwyd ef i adael yr ysgol a dechrau ar y gwaith o gasglu tuag at adeiladau newydd Coleg Prifysgol Gogledd Cymru ym Mangor, a bu'n gwneuthur hynny hyd 1916. Priododd, 1881, Elisabeth, merch John Thomas o Blas Madog, y Parc, ger y Bala, a chyfnither T. E. Ellis; bu iddynt ddau fab a thair merch. Bu farw ym Mangor, 4 Awst 1928, a'i gladdu ym mynwent Glan Adda.

Cynhyrchodd ' Llew Tegid ' gryn dipyn o waith llenyddol; cydweithiodd â John Lloyd Williams yng Nghymdeithas Alawon Gwerin Cymru, ac ysgrifennodd eiriau Cymraeg ar lawer o'r alawon hynny a ddarganfuwyd. Ond fel arweinydd eisteddfod y cofir yn bennaf amdano. Ym Mangor yn 1902 y cafodd arwain gyntaf mewn eisteddfod genedlaethol, a gwnaeth hynny bob blwyddyn (ag un eithriad) hyd 1925. Yr oedd ganddo fedr arbennig i drin tyrfa fawr; meddai ar lais soniarus, treiddgar, arabedd parod, a phersonoliaeth hoffus.

Awdur

• Thomas Iorwerth Ellis, (1899 - 1970)

Ffynonellau

• W. E. Penllyn Jones, Bywgraffiad Llew Tegid, gyda detholiad o'i weithiau (Wrecsam 1931)
• gwybodaeth bersonol

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Lewis Davies Jones

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20733774

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/