KITCHIN, ANTHONY (alias Dunstan cyn ei gysegru) (1477 - 1563), esgob Llandaf o 1545 hyd 1563

Mynach o urdd S. Benedict ydoedd. Bu'n astudio yn Gloucester College (Worcester College yn awr), Rhydychen (B.D. 1525, D.D. 1538). Daeth yn brior ei goleg yn 1526 ac ymadael yn 1530 i fod yn abad Eynsham. Pan ddiddymwyd yr abaty yn 1539 cafodd bensiwn o £133 6s. 8d., a dyfod yn gaplan brenhinol yn fuan wedyn, ac, yn 1545, yn esgob Llandaf. Yn y palas esgobol ym Mathern yr oedd yn byw ac oddi yno y gweinyddai ei esgobaeth. Bu'n esgob o dan deyrnasiad pedwar o'r Tuduriaid, ac am hynny, ac oherwydd ei gyhuddo o ysbeilio ei esgobaeth, daethpwyd i feddwl yn ddrwg ohono. Yn wyneb holl ddadleuon crefyddol ei gyfnod mabwysiadodd ef fath o agwedd 'cui bono' a rhoes gyffelyb ryddid i eraill. Ymdrechodd yn galed ac yn amyneddgar i achub Rawlins White, y pysgodwr o Gaerdydd, rhag merthyrdod. Nid ydoedd yn erlidiwr fel y credai un gŵr eglwysig o fri. Ef ydoedd yr unig esgob yn nheyrnasiad Mari a wrthododd apelio at y pab am ollyngdod rhag sism.

Gan Rice Merrick yr achwynwyd gyntaf oll (1578) fod Kitchin yn ysbeilio'r esgobaeth; dywedai Merrick ei fod yn peri colli arian i'r esgobaeth ym mater prydlesoedd. Aeth yr esgob Godwin gam ymhellach (1603), gan ei gondemnio am werthu ffermydd yr esgobaeth a rhoi prydlesoedd ar eraill am 'extremely small payments.' Adroddir iddo fynd ag un brydles i Lundain a'i cholli. Ymddengys mai diffyg cynneddf dyn busnes yn hytrach na gwanc am elw oedd ei wendid. Amgylchynid ef gan wŷr ag ynddynt wanc am dir, ac nid oedd ei swyddogion, hwythau, yn ddifai; dylid cofio hefyd mai lleygwyr oedd y comisiynwyr a fu'n peri difodi'r siantrïau (1548) ac eiddo eglwysig (1552-3), ac iddynt hwythau, felly, ysbeilio'r esgobaeth. Gan iddo fedru anfon i'r archesgob Parker ar fyr rybudd (mewn llai na thair wythnos) adroddiad ynglŷn â'r plwyfi a'r offeiriad, y mae'n rhaid credu ei fod yn weinyddwr da a'i fod yn bur gyfarwydd a'i esgobaeth; dengys yr adroddiadau a wnaeth i Parker yn 1561 a 1563 fod gwellhad yn yr esgobaeth a chynnydd yn nifer yr offeiriaid plwyfol, a bod mwy o'r clerigwyr a oedd yn byw allan o'u plwyfi yn cyflogi curadiaid, Bu farw 31 Hydref 1563 ym Mathern ac yno y claddwyd ef.

Awdur

• Yr Archddiacon Lawrence Thomas, (1889 - 1960)

Ffynonellau

• Oxford Dictionary of National Biography
• Lawrence Thomas, The Reformation in the Old Diocese of Llandaff (1930)
• Cardiff Records (1898–1911)
• W. de Gray Birch, Memorials of the see and cathedral of Llandaff derived from the Liber landavensis, original documents in the British museum, H. M. record office, the Margam muniments (Castell Nedd 1912)

Dolenni Ychwanegol

• Madeline Gray, 'The Disaster of our Estate': Anthony Kitchin and the diocese of Llandaff
• Wikidata: Q4772886

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/