WHITE, RAWLINS neu RAWLYN (fl. 1485?-1555)

un o'r tri a ferthyrwyd yng Nghymru yn ystod teyrnasiad y frenhines Mari (y ddau arall oedd Robert Ferrar, yr esgob, a William Nichol o Hwlffordd, na wyddys ddim ychwanegol amdano). Pysgotwr yng Nghaerdydd (o c. 1535) oedd White, a cheir y cofnod cyntaf amdano yn y ' Ministers Accounts ' am 1541-2. Yno disgrifir ef fel tenant hanner bwrdeisiaeth yn y stryd a oedd yn ymestyn o'r Porth Gorllewinol hyd at fur y dref o flaen ' le slauterhouse in Hom'by ' (= Womanby), h.y. yn y stryd a elwir heddiw Westgate Street. Yn y ' Ministers Accounts ' am 1542-3, deil ' the farm of five fishery hengis ' (hang-nets) ym maenor Roath. Yr oedd yn ŵr priod a chanddo blant. Er yn anllythrennog, dysgasai ar gof ddarnau o'r Beibl a ddarllenid iddo gan un o'i feibion. Troes at Brotestaniaeth, ac o'r herwydd carcharwyd ef yng Nghasgwent a Chaerdydd. Ceisiodd Anthony Kitchin, esgob Llandaf, yn daer ac yn garedig, ei berswadio i ymwrthod â'i ffydd, ond gwrthododd, a llosgwyd ef wrth y stanc yng Nghaerdydd, tua Mawrth 1555, yn ôl Foxe. Ar gofeb ddiweddar iddo yng nghapel Bethany, Caerdydd, rhoddir y dyddiad, 30 Mawrth, ond amheus yw'r dyddio manwl hwn. Ymddengys braidd yn hynod fod White a'r esgob Ferrar, wedi marw ar yr un diwrnod yn union mewn dau ganolfan gwahanol. Y mae hyd yn oed y flwyddyn yn amheus, a hwyrach mai 1556 oedd y gwir ddyddiad. Dywed Foxe fod White yn 70 oed, neu yn agos at hynny, pan fu farw.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• J. Hobson Matthews (gol.), Cardiff Records (1898–1911), i, 213, 235-, a.v, 475 sqq., lle y dyfynnir yr hanes fel yr adroddir ef yn Foxe, The Book of Martyrs. Being a History of the Persecution of the Protestants

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Rawlins White

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q13130946

Dyddiad cyhoeddi: 1970

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/