LEWIS, HUGH (1562 - 1634), clerigwr ac awdur

o deulu yn nhrefdaeog Bodellog ger Caernarfon. Cyfenwid ei hendaid yn ' William Bodellog,' a'i daid yn ' William ap William '; cafodd hwnnw (o'i wraig Margaret Bennett) dri mab, Ieuan, Rhys, a Lewis. Priododd Lewis ag Agnes ferch William Foxwist o'r Prysgol, o deulu o fan foneddigion, a ganed iddynt bedwar mab - Hugh, Griffith, Richard, a John. Cafodd Hugh Lewis ddigon o addysg i'w alluogi i ymaelodi yng Ngholeg All Souls, Rhydychen, ar 10 Awst 1582; rhoddir ei oedran ar y pryd yn 20; graddiodd o Hart Hall yn Ionawr 1586/7. Ymddengys i'w gariad at lenyddiaeth Cymru ddwysáu yn Rhydychen; magodd wybodaeth dda o gerdd dafod ac ystyrid ef yn gryn brydydd. Ni wyddys fawr o'i helynt am rai blynyddoedd, ond yn y blynyddoedd hynny bu wrthi'n cyfieithu traethawd gan Otto Werdmüller o Zürich a oedd wedi ei drosi yn Saesneg (1550) gan Miles Coverdale dan y teitl, A Spyrytuall and moost Precious Pearle teaching all Men to Loue and Imbrace ye Crosse. Teitl trosiad Hugh Lewis oedd Perl mewn Adfyd; fe'i cyhoeddwyd yn 1595, ac fe'i hadargraffwyd yn 1929 gan Brifysgol Cymru dan olygyddiaeth W. J. Gruffydd. Cynhyrfwyd Hugh Lewis i gyfieithu'r llyfr gan awydd i ddyrchafu moesau ei gyd- Gymry ac i gefnogi ymarfer â darllen Cymraeg. Yn 1598, codwyd ef yn rheithor Llanddeiniolen; ddeng mlynedd wedyn, penodwyd ef yn ganghellor eglwys gadeiriol Bangor; ac yn 1623 daeth yn olynydd i Edmund Prys yn rheithoraeth Ffestiniog a Maentwrog. Yn 1612, yr oedd wedi codi plasty ar lecyn ei hen gartref ym Modellog, ac yno y bu fyw weddill ei oes. Bu farw rywbryd cyn 6 Tachwedd 1634 - ar y dydd hwnnw y sefydlwyd canghellor ym Mangor yn ei le. Enw ei wraig oedd Ellen vch Rhytherch, a chawsant ddau fab, Morgan ap Hugh Lewis a William ap Hugh Lewis, Bu Ellen farw yn Ebrill 1634; yn Llanwnda y claddwyd hi a'i phriod.

Awdur

• William Gilbert Williams, (1874 - 1966)

Ffynonellau

• J. E. Griffith, Pedigrees of Anglesey and Carnarvonshire Families (1914), 123
• Foster, Alumni Oxonienses: the members of the University of Oxford
• W. J. Gruffydd, rhagarweiniad i'r Perl mewn Adfyd (1929), 1929
• Trafodion Cymdeithas Hanes Sir Gaernarfon, 1944

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Huw Lewys

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 306131436
• Wikidata: Q18535772

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/