MORGAN, ABEL (1673 - 1722), gweinidog gyda'r Bedyddwyr

Ganwyd yn yr Allt-goch, Cwrtnewydd, plwyf Llanwenog, yn 1673 yn fab i Morgan Rhydderch (a etholwyd yn ddiacon yn Rhydwilym yn 1668, a'i ordeinio i'r swydd yn 1669), yn frawd i Enoc Morgan (1676 - 1740), gweinidog eglwys y Welsh Tract, Delaware, ac yn nai i Siôn Rhydderch, argraffydd, Amwythig. Symudodd yn gynnar i ardal y Fenni ac ymaelodi yn Llanwenarth. Dechreuodd bregethu yn 1692 a chafodd alwad i Flaenau Gwent yn 1696 (neu 1697), er nad ymddengys ei ordeinio yno cyn 1700. Ymfudodd i America ym Medi 1711, ond cafodd fordaith helbulus, ac yr oedd hi'n Chwefror 1712 arno'n cyrraedd Pennsylvania, a'i wraig Priscilla Powell, o'r Fenni, a'i fab wedi marw ar y ffordd. Bu'n weinidog yno ar eglwys Pennepeck hyd ei farw 16 Rhagfyr 1722. Claddwyd ef ym mynwent Mount Moriah, Philadelphia. Priododd, (2), â Martha Burrows, a (3), â Judith (neu Martha) Joading, gwraig weddw, a merch Thomas Griffiths (1645 - 1725), gweinidog cyntaf y Welsh Tract. Ganed iddo fab a merch o'r briodas gyntaf a thri mab ac un ferch o'r olaf.

Cofir ef yn bennaf am y Cyd-gordiad Egwyddorawl o'r Scrythurau (Philadelphia, 1730) o'i eiddo, a gyhoeddwyd wedi ei farw. Hwn yw'r cyntaf o'r fath yn yr iaith, a'r ail lyfr Cymraeg i'w argraffu yn America.

Awdur

• Benjamin George Owens

Ffynonellau

• Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, ii, 116-7; iii, 19-22
• H. Blackwell, NLW MSS 9267A: A Dictionary of Welsh Biography
• Oxford Dictionary of National Biography
• Josiah Thomas Jones, Geiriadur Bywgraffyddol o Enwogion Cymru (Aberdâr 1867-70), ii, 276-7

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 3961195
• Wikidata: Q18534114

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/