PHILLIPS, PEREGRINE (1623 - 1691), pregethwr Piwritanaidd, Annibynnwr, 'apostol sir Benfro'

Mab i un ficer (Amroth), nai i un arall (Cydweli). Dywedir iddo fynychu mwy nag un ysgol ramadeg, gan gynnwys ysgol Biwritanaidd, Stanley Gower yn Brampton Bryan; rhoes ei enw i lawr ar lyfrau Prifysgol Rhydychen ond torrodd y Rhyfel Cartref allan cyn iddo raddio. Moel ryfeddol yw'r cofnodion cynnar amdano; nid oes air yn llawysgrifau Pwyllgor y Gweinidogion Llwm; ni enwyd ef fel profwr o dan Ddeddf y Taenu; yr unig gyfeiriad ato yn adroddiadau'r ddeddf honno yw i'r awdurdodau dalu £70 iddo am bregethu yn 1650-1, a rhoddi £5 iddo at atgyweirio persondy Llangwm (gyda llaw, nid oes gofnod pendant ei benodi'n weinidog i'r plwyf hwnnw). Gyda phlwyf Mounkton y cysylltir ei enw ar y dechrau, yn ddiweddarach daeth yn weinidog Llangwm a Freystrop (o dan fendith y 'Triers' yn ddiddadl); yn y cyfnod hwn arwyddodd yr 'Humble Representation' (1656) i longyfarch Cromwell ar ddod yn Ddiffynnwr i'r wladwriaeth, gan ddanbwyllo nifer go dda o aelodau eglwys Llangwm i arwyddo gydag ef; ymhellach ymlaen ar yr un flwyddyn wele ef i fyny yn Llundain i hyrwyddo'r bwriad o uno amryw o'r plwyfi cylchynol gyda phlwyf Llangwm i bwrpas pregethu'r Gair a chasglu'r degymau. Os main (ar y cyfan) yw'r cofnodion, tra chyfoethog yw'r traddodiad awdurdodedig amdano; Cromwell yn gofyn iddo bregethu o flaen swyddogion ei fyddin yn ystod y gwarchae ar Benfro yn 1648, ac yn erchi iddo weddïo ar frwrdd pob un o'r llongau oedd ar fin morio o Aberdaugleddau i Iwerddon yn 1649. Hanes iddo bregethu drwy'r rhan fwyaf o'r sir, ac o flaen y barnwyr ar eu twrn. O dan Ddeddf Unffunfiaeth 1662 gorfu arno adael Llangwm a Freystrop, dod o dan iau drom cyfreithiau Clarendon, er iddo (dywedir) gael llawer o gysgod a charedigrwydd gan deulu Owen o Orielton a Perrot o Haroldston. Adroddir am bwysi a roddwyd arno i gydymffurfio â threfn yr Eglwys, ac am ddadleuon cyhoeddus rhyngddo ac Eglwyswyr o nod; ei gyhuddo, serch hynny, a wnaeth yr esgob Lucy o briodi Anghydffurfwyr heb ofyn am wasanaeth offeiriad. Yn 1672 cafodd drwydded (dros dro) i bregethu yn ei dŷ ei hun yn Hwlffordd ac yn nhŷ Richard Meyler yn yr un dref; ac y mae peth lle dros gredu iddo fawrhau y rhyddid rhagrithiol a gyhoeddodd Iago II yn 1687. Yn yr adroddiad a anfonwyd i Lundain, rywbryd yn 1690, am sefyllfa amryw o weinidogion Anghydffurfiol Cymru, dywedir am Phillips ei fod yn byw ar fferm fechan yn Dredgman Hill ger Hwlffordd, ei bobl yn cyfrannu iddo £8 y flwyddyn, llai os na fyddai rhagluniaeth yn garedig wrthynt. Bu farw 17 Medi 1691.

Awdur

• Thomas Richards, (1878 - 1962)

Ffynonellau

• Llawysgrifau yn llyfrgell Bodley o eiddo John Walker c. 13 (7)
• Lambeth Manuscripts 915 (140), 990 (18, 20), 991 (26, 99, 100)
• Calendar of State Papers, Domestic SeriesChas. II, E.B. 38A, 51
• Janner MS. 146 (138)
• Broadmead Records (1847, 1865) Add. B., 517
• Llawysgrif o eiddo'r Presbyterian Board, a gyhoeddwyd gan Alexander Gordon dan y teitl Freedom after Ejection. A Review (1690–1692) of Presbyterian and Congregational Nonconformity in England and Wales, 1917, 94
• Edmund Calamy, An account of the ministers, lecturers, masters, and fellows of colleges and schoolmasters, who were ejected or silenced after the Restoration in 1660. By or before, the Act for Uniformity. (London 1713), ii, 717, f. 138
• A continuation of the account (1727), ii, 843-4
• The Nonconformist Memorial; being an Account of the Lives … and Printed Books of the two thousand Ministers ejected … (1802–3), 1777, ii, 629-30; 1803, iii, 507-8
• Hanes Eglwysi Annibynnol Cymru, iii, 2, 6-8

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20746836

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/