ROBERTS, WILLIAM JOHN ('Gwilym Cowlyd'; 1828 - 1904), bardd, argraffydd, llyfrwerthwr, llyfrbryf, a gŵr hynod

Ganwyd yn Trefriw, Sir Gaernarfon ym 1828, yn fab i John Roberts, Tyddyn Gwilym. Yr oedd yn nai i 'Ieuan Glan Geirionydd.'

Sefydlodd Orsedd Geirionydd (1863) mewn gwrthwynebiad i Orsedd Beirdd Ynys Prydain, a honnai ef oedd yn sefydliad gau. O dan ei lywodraeth ef, fel 'Prif Fardd Pendant,' cynhelid arwest Glan Geirionydd, gwrth-eisteddfod, gyda'i gorsedd ei hun, bob blwyddyn yn yr awyr agored ar lan llyn Geirionydd, ger cartref tybiedig Taliesin Ben Beirdd.

Cyfansoddodd 'Mynyddoedd Eryri' (awdl) a 'Murmuron' (barddoniaeth). Hefyd cyhoeddodd Bywyd a Gweithiau Ieuan Glan Geirionydd, Gweithiau Gethin , a Diliau'r Delyn (hen benillion).

Bu farw ddechrau Rhagfyr 1904 a'i gladdu 8 Rhagfyr ym mynwent eglwys Santes Mair, Llanrwst, sir Ddinbych.

Awdur

• Henry Parry Jones

Ffynonellau

• T. R. Roberts, Eminent Welshmen: a short biographical dictionary of Welshmen... from the earliest times to the present (1908)
• E. D. Rowlands, Dyffryn Conwy a'r Creuddyn (Lerpwl 1948), 125-8
• Owen Williams, Awduron Sir Ddinbych a'u gweithiau (1937), 1937
• Baner ac Amserau Cymru, 7 a 14 Rhagfyr 1904
• Y Geninen, (Gŵyl Dewi), 1907
• Y Geninen, Ebrill 1906

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: William John Roberts (Gwilym Cowlyd)

Gweithiau

• Evan Evans, William John Roberts a Richard Parry ('Gwalchmai') (goln.), Geirionydd: Cyfansoddiadau Barddorol, Cerddorol, a Rhyddieithol y diweddar Barch. Evan Evans (Ieuan Glan Geirionydd). Wedi eu Casglu a'u Trefnu gan ei Nai, W. J. Roberts, Trefriw, gyda Nodiadau ar ei Fywyd a'i Weithiau Llenyddol (1862)

Dolenni Ychwanegol

• Archifau LlGC: NLW MS 12007B: Llawysgrif 'Gwilym Cowlyd'
• Archifau LlGC: NLW MS 12008B: Llyfr barddoniaeth 'Gwilym Cowlyd'
• VIAF: 41615893
• Wikidata: Q13132359

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/