TALBOT (TEULU), Abaty Margam a Chastell Penrhys, Sir Forgannwg.

Trwy briodi ag un o Fawnseliaid Margam a Penrhys y daeth yr aelod cyntaf o deulu Seisnig Talbot i gysylltiad â Sir Forgannwg.

JOHN IVORY TALBOT

o Lacock Abbey, Chippenham, Wiltshire, oedd y Talbot hwn. Ei wraig oedd MARY MANSEL, merch Thomas Mansel (a fu farw 1723), y barwn Mansel 1af. Mab o'r briodas hon oedd THOMAS TALBOT, offeiriad, a ddaeth, maes o law, sef ar farwolaeth Bussy, 4ydd farwn Mansel, yn ddi-etifedd yn 1750, yn aer stadau Margam a Penrhys; yr oedd Bussy a Mary Mansel yn frawd a chwaer.

Mab i Thomas Talbot a'i wraig Jane, merch Thomas Beach, oedd THOMAS MANSEL TALBOT (1747 - 1813). Priododd ef Mary Lucy Fox Strangways, merch Henry, ail iarll Ilchester, a daeth yn dad Christopher Rice Mansel Talbot (isod).

Ceir llawer o gyfeiriadau at John Ivory Talbot, Thomas Talbot, Thomas Mansel Talbot, a Christopher Rice Mansel Talbot ymhlith dogfennau'r Mawnseliaid a'r Talbotiaid yn Ll.G.C.; gweler hefyd lawysgrifau John Montgomery Traherne (brawd-yng-nghyfraith C. R. M. Talbot) yn Ll.G.C. Er enghraifft, ceir cyfeiriad at ddiddordeb Thomas Mansel Talbot yn niwydiannau'r ardal y preswyliai ynddi yn NLW MS NLW MS 6582E . Y mae llythyrau a ysgrifennodd C. R. M. Talbot at J. M. Traherne yn NLW MS 6599C , NLW MS 6600E ; gweler hefyd ddogfennau Margam a Penrice 9237-45, heblaw cyfeiriadau yng nghatalog Ll.G.C. o rai o'r llythyrau sydd yn yr un casgliad o ddogfennau.

O'r pedwar hyn

CHRISTOPHER RICE MANSEL TALBOT (1803 - 1890),

oedd y pwysicaf ym mywyd cyhoeddus Sir Forgannwg. Ganed ef yng nghastell Penrhys, 10 Mai 1803, yn fab Thomas Mansel Talbot a'i wraig, y Lady Mary Lucy Fox Strangways a enwyd uchod. Cafodd ei addysg yn Harrow a Choleg Oriel, Rhydychen (B.A. gydag anrhydedd yn y dosbarth cyntaf mewn mathemateg, 1824). Etifeddodd y stadau yn 1824. Priododd, 28 Rhagfyr 1835, Lady Charlotte Butler (a fu farw 1846), merch Richard, iarll 1af Glengall. Bu'n cynrychioli sir Forgannwg yn y Senedd am gyfnod hir, sef o 1830 hyd ei farw; daeth i gael ei gyfrif, o 1874 hyd 1890, yn 'Dad Tŷ'r Cyffredin.' Etholwyd ef gyntaf yn 1830 i ddilyn ei lys-dad, Syr Christopher Cole (bu farw 1836), ail ŵr ei fam (am rai o helyntion etholaethol Cole gweler NLW MSS 6575-6576E ). Ailetholwyd ef bob tro y safodd wedi hynny, sef yn 1831, 1832, 1835, 1837, 1841, 1847, 1852, 1857, 1859, 1865, 1868, 1874, 1880; yn etholiad 1885 daeth yn aelod etholaeth newydd, sef canolbarth Morgannwg, a'i ailethol yn 1886. Apwyntiwyd ef yn arglwydd-raglaw Sir Forgannwg yn 1848. Yr oedd yn F.R.S. (1831).

Bu C. R. M. Talbot farw 17 Ionawr 1890 gan adael dwy ferch ddi-briod, sef Olivia Emma Talbot (a fu farw 1894) ac EMILY CHARLOTTE TALBOT (bu farw 1918), a merch arall, Bertha Talbot, gwraig John Fletcher, Saltoun Hall, swydd Haddington, Sgotland. Yr oedd y chwiorydd hyn yn noddwyr hael i lawer o fudiadau yn Sir Forgannwg, ac yn enwedig i eglwysi; Emily Talbot a drefnodd i Walter de Gray Birch, o'r Amgueddfa Brydeinig, gatalogio (mewn chwe chyfrol brintiedig) y miloedd dogfennau Margam a Penrice sydd bellach yn Ll.G.C. Buasai Theodore Mansel Talbot, brawd y tair chwaer, farw o flaen ei dad.

Gor-ŵyr i Mary Mansel a John Ivory Talbot oedd

WILLIAM HENRY FOX TALBOT (1800 - 1877), darganfyddwr (ym Mhrydain) y modd o dynnu lluniau drwy ffotograffi

Ganwyd 11 Chwefror 1800. Dathlwyd canmlwyddiant darganfyddiad a datblygiad method yr arloeswr hwn yn 1951. Bu farw 17 Medi 1877, yn Lacock Abbey. Ceir manylion pur helaeth amdano ac am ei gyhoeddiadau gwyddonol yn yr erthygl arno yn y D.N.B. Ef oedd aer teulu Lacock Abbey; yr oedd ei fam ef yn chwaer i wraig Thomas Mansel Talbot - y ddwy yn ferched ail iarll Ilchester.

Awdur

Syr William Llewelyn Davies, (1887 - 1952)

Ffynonellau

At y cyfeiriadau a roddwyd eisoes ychwaneger
Archifau LlGC: NLW MS 6551B
W. R. Williams, The parliamentary history of the principality of Wales, from the earliest times to the present day, 1541-1895 (Brecknock 1895)
Thomas Nicholas, Annals and Antiquities of the Counties and County Families of Wales (London 1872), cyf.I
Thomas Nicholas, Annals and Antiquities of the Counties and County Families of Wales (London 1872), cyf.II
C. A. Maunsell ac E. P. Statham, History of the family of Maunsell (Mansell, Mansel) (London 1920)

Dolenni Ychwanegol

Wikidata: Q20804783

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/