JONES, ABEL ('Bardd Crwst'; 1830 - 1901), baledwr a chantwr pen ffair

Ganwyd yn Llanrwst, yn fab i Abel Jones, 'carrier,' a'i wraig Jane - bu'r ddau farw yn 1876, ill dau'n 74 oed. Yr oedd ganddo frawd, William, a fu farw yn 1893; yr oedd yntau'n 'gymeriad,' a hoffai beri i bont Llanrwst siglo, neu eto neidio i'r afon oddi ar big y bont. Dyn unllygeidiog oedd 'Bardd Crwst'; y mae darlun ohono yn Cymru (O.M.E.), xxvii, 173, neu'r wyneb-ddalen i Cerddi Cymru (d.d.), cyf. i. Gwyddys ei fod yn canu yn 1864 beth bynnag, a chlywodd 'Elfyn' (R. O. Hughes) ef yn canu yn Abergele yn gynnar yn 1901 - y mae llawer sydd eto'n fyw wedi ei glywed. Bu ar un adeg yn byw yn yr Wyddgrug, 'mewn cwrt yn y Stryd Fawr,' ac edrydd Ellis Edwards y byddai'n troi i mewn i siop Daniel Owen y nofelydd am sgwrs. Canai nid yn unig yng Ngogledd Cymru ond yn y Deheudir hefyd, a seiliwyd amryw o'i faledau ar ddigwyddiadau yn y Deheudir. Y mae 69 o'i faledau ar gael. Gelwir ef yn 'faledwr breiniol,' a chan gofio diweddarwch ei gyfnod y mae ar un ystyr yn ffigur hanesyddol ym mywyd cymdeithasol Cymru - 'yr olaf o'r baledwyr mawr.' Bu farw yn y tloty yn Llanrwst yn 1901, 'yn 71 oed,' a chladdwyd ar 22 Mehefin.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Cyfeiriadau mynych yn Cymru (O.M.E.), e.e. xxii, 30, xxvii, 173, etc., xxviii, 303, xlix, 41
• David Samuel, Cerddi Cymru casgliad o ganeuon Cymreig, hen a diweddar, rhagymadrodd
• B. B. Thomas, Baledi Morgannwg (1951) - y faled rhif xxxi
• rhestr o'i faledau yn Journal of the Welsh Bibliographical Society, vii, 64-70
• cofrestr Eglwys Fair, Llanrwst, trwy garedigrwydd y rheithor
• gwybodaeth gan Mr. A. Morley Jones, Llanrwst

Darllen Pellach

• Tegwyn Jones, Abel Jones, Bardd Crwst (Capel Garmon 1989)
• Erthygl Wicipedia: Abel Jones (Y Bardd Crwst)

Gweithiau

• Abel Jones, Cân ar deimladau siomedig ar ôl colli'r trên : "Y calla o'r tri yn collai'r train."

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20732610

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/