DAVIES, CATHERINE GLYN ('CARYL') (1926-2007), hanesydd athroniaeth ac ieithyddiaeth, a chyfieithydd

Ganwyd Caryl Davies yn Nhrealaw, Morgannwg, ar 26 Medi 1926, yn blentyn hynaf y gweinidog William Glyn Jones (1883-1958) a'i wraig Mabel (née Williams Lloyd, ganwyd 1897). Priodasant yn 1925 a chawsant fab a dwy ferch arall. Ar ôl mynychu ysgol sir y Porth, graddiodd Caryl gydag anrhydedd yn y dosbarth cyntaf mewn Ffrangeg yn 1946, ac yn ddiweddarach gydag anrhydedd mewn athroniaeth yng Ngholeg Prifysgol Cymru, Aberystwyth. Cafodd ysgoloriaeth ymchwil Prifysgol Cymru ac eto yn Aberystwyth graddiodd yn MA yn 1949 gyda thraethawd 'A critical study of John Locke's examination of Père Malebranche's opinion of seeing all things in God'. Yn 1948 dyfarnwyd iddi gymrodoriaeth deithiol Kemsley Prifysgol Cymru a'i galluogodd i dreulio blwyddyn yn y Sorbonne, Paris, yn astudio'r berthynas athronyddol rhwng Lloegr a Ffrainc yn rhan olaf yr ail ganrif ar bymtheg. Yna astudiodd yng Ngholeg Somerville, Rhydychen, ac ysgrifennodd 'The influence of John Locke on literature and thought in eighteenth century France: a study of Locke's influence on the development of the theory of knowledge in France between 1734 and 1748' (1954), cam ar y ffordd i'w doethuriaeth. Yno y cyfarfu â Gareth Alban Davies (1926-2009). Priodasant yn 1952 ac er mai yn Otley, swydd Gaerefrog, y magodd eu pedwar plentyn, Eleri, Rhodri, Catrin a Gwen, ceisiodd drosglwyddo iddynt eu treftadaeth Gymraeg. Gyda'i gŵr cyfieithodd nofel André Gide La Symphonie pastorale dan y teitl Y Deillion (1965).

Wedi i'w gŵr ymddeol o'r gadair Sbaeneg yn Leeds yn 1986, symudasant i Blaenpant, hen ysgoldy ger Llangwyryfon, Ceredigion, lle y byddent yn arfer treulio gwyliau gan wneud ymchwil yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Roedd Caryl wedi parhau i weithio ar ei doethuriaeth, a dyfarnwyd PhD iddi gan Brifysgol Leeds yn 1989 am draethawd a gyhoeddwyd yn gyfrol yn 1990. Yn Conscience as Consciousness: the idea of self-awareness in French philosophical writing from Descartes to Diderot ceir trafodaeth gryno ond cynhwysfawr y cyfeirir ati yn aml.

Yn gryn ieithydd, cyfieithodd o'r Rwsieg Y Cosaciaid L. N. Tolstoi (1998) a thrafododd 'Y Myfyriwr' gan A. Tschechof mewn dwy erthygl (1994-5). Yn 2000 cyhoeddodd gyfrol bwysig ar hanes ieithyddiaeth Geltaidd, Adfeilion Babel: agweddau ar syniadaeth ieithyddol y ddeunawfed ganrif, yn olrhain datblygiad syniadau gramadegwyr, geiriadurwyr ac ieithegwyr am ddechreuad a datblygiad iaith a chydberthynas ieithoedd. Trafododd yr agweddau a oedd yn deillio o ffynonellau clasurol a Beiblaidd megis eiddo John Davies, Mallwyd ac Edward Lhuyd, a dylanwad ysgolheigion o'r cyfandir megis Pezron a Leibniz ar feddwl y cyfnod sy'n blaenori darganfyddiad Syr William Jones (1746-1794) o gydberthynas Lladin, Groeg a Sanskrit. Gosododd astudiaethau'r Cymry mewn cyd-destun Ewropeaidd.

Ysgrifennai'n raenus yn Gymraeg a Saesneg. Cuddiai ei natur ddiymhongar dalent arall, sef sgrifennu haikus yn Gymraeg a Saesneg. Meddai ar hiwmor tawel a hefyd ddygnwch wrth iddi barhau i weithio er gwaethaf problemau golwg. Â'i gwallt ariannaidd, parhai'n bert hyd ddiwedd ei hoes.

Bu farw yn sydyn yn yr ysbyty yn Aberystwyth 22 Chwefror 2007 o wenwyn gwaed ar ôl i friw ar y stumog dorri, ac ar ôl gwasanaeth yng nghapel Tabor, Llangwyryfon, fe'i hamlosgwyd yn Amlosgfa Aberystwyth.

Awdur

• Mary Burdett Jones

Ffynonellau

• Ysgrif goffa Meic Stephens yn The Independent, 17 Mawrth 2007
• Dyddiadur Adeg Rhyfel Byd Cyntaf William Glyn Jones, Salonika, gwefan Casgliad y Werin Cymru, gwelwyd 24 Mawrth 2015
• Mynegai Bywgraffyddol W. W. Price, IV., t. 19, lle ceir ffotograff ohoni
• adroddiad Richard Aaron ar yr Adran Athroniaeth yn 'Reports submitted to the Court of Governors, University College of Wales Aberystwyth 25 October 1949', t.49, gwelwyd 24 Mawrth 2015 - chwilier am 'Miss Catherine G. Jones'
• llythyr David Coward, 7 Mehefin 1990 (casgliad preifat)
• gwybodaeth gan y teulu ac adnabyddiaeth bersonol
• Mae ei phapurau yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Catherine Glyn Davies

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 39423231
• Wikidata: Q23511510

Dyddiad cyhoeddi: 2015-03-24

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/