BANKES, Syr JOHN ELDON (1854 - 1946), barnwr

Ganwyd yn Llaneurgain 17 Ebrill 1854, yn fab i John Scott Bankes, plas Sychtyn, ac yn or-ŵyr i John Scott (yr Arglwydd Ganghellor Eldon); disgynnai'n uniongyrchol hefyd o John Wynne (1667 - 1743), Esgob Llanelwy, gan i ferch Wynne briodi Henry Bankes - stâd yr esgob yn Sychtyn oedd tref-tad J. E. Bankes. Aeth i Eton ac i Goleg Eglwys Crist (rhwyfodd dros Rydychen yn erbyn Caergrawnt); aeth yn fargyfreithiwr yn 1878, yn K.C. yn 1901, yn un o farnwyr yr Uchel-lys yn 1910, ac yn un o farnwyr y Llys Apêl (a chyda hynny'n aelod o'r Cyngor Cyfrin) yn 1915 - ymneilltuodd yn 1927.

Ar hyd ei yrfa, ymroes i waith cyhoeddus. Yn Sir y Fflint, bu am 33 mlynedd yn Gadeirydd y Sesiwn Chwarter, ac yn aelod gweithgar o'r Cyngor Sir - yn Gadeirydd iddo yn 1933. Y tu allan i'w sir, bu'n aelod o nifer mawr o bwyllgorau a dirprwyaethau - yn Gadeirydd (e.e.,) y Pwyllgor Adrannol ar Addysg yng Nghymru Wledig, 1928. Perthynai i'r blaid Geidwadol, ac ymgeisiodd (yn ofer) am sedd Bwrdeisdrefi'r Fflint yn 1906. Yr oedd yn aelod blaenllaw iawn o'r eglwys sefydledig gynt, a chanddo ddiddordeb mawr ym mhwnc addysg grefyddol yn yr ysgolion. Efo, gyda'r Arglwydd Sankey, a luniodd gyfansoddiad newydd yr Eglwys yng Nghymru. Rhoes Prifysgol Cymru iddo yn 1921 radd LL.D. er anrhydedd. Bu farw 31 Rhagfyr 1946. Yr oedd wedi priodi, yn 1882, Edith Ethelston (bu hi farw 1931), a bu iddynt ddau fab a dwy ferch.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Who's who?
• ac ysgrifau arno yn y wasg pan fu farw

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q17308772

Dyddiad cyhoeddi: 1970

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/