GORE, HUGH (1613 - 1691), esgob, sefydlydd ysgol ramadeg Abertawe

Ganwyd Hugh Gore yn fab hynaf John Gore, archddiacon Lismore a pherthynas i iarlliaid Arran, ym Maiden Newton, swydd Dorset. Anfonwyd ef i'r ysgol yn Lismore yn Iwerddon, ac oddi yno aeth i Goleg y Drindod, Rhydychen, lle yr ymaelododd 20 Mehefin 1628. Ar ôl ychydig dymhorau yno, gadawodd Rydychen ac aeth i Goleg y Drindod, Dulyn, lle y graddiodd yn D.D. yn y pen draw. Credir mai ei fywiolaethau cyntaf oedd plwyf Nicholaston a rheithoriaeth Oxwich ym mhenrhyn Gŵyr, o dan nawdd teulu'r Manseliaid; ond ymddengys iddo adael Oxwich yn 1638 (T. Richards, Religious Developments in Wales, 1654-62, t. 495). Wedi'i ddifreinio o dan Ddeddf Taenu'r Efengyl 1650 am 'delinquency and refusing the engagement', aeth i gadw ysgol yn Abertawe am rai blynyddoedd. Ar ôl yr Adferiad cafodd fywoliaethau yn Iwerddon a daeth yn esgob Waterford a Lismore yn 1666. Yn 1682, gan gymaint ei serch tuag at dref Abertawe a'i phobl gwaddolodd 'ysgol ramadeg rydd… er meithriniad ac addysg… plant ac ieuenctid y Gorfforaeth, y Dref a'r Fwrdeisdref, meibion y rhai tlotaf ymhlith y bwrdeisiaid'. Cedwir gweithredoedd gwreiddiol sefydlu'r ysgol yn Neuadd y Dref, Abertawe, o hyd. Daeth Gore i Abertawe i fyw yn 1689 a chladdwyd ef yn Eglwys y Santes Fair yno ar 27 Mawrth 1691.

Awdur

• Syr Glanmor Williams

Ffynonellau

• J. Walker, An attempt towards recovering an account of the numbers and sufferings of the clergy of the Church of England, heads of colleges, fellows, scholars, etc., who were sequester'd, harrass'd, etc. in the late times of the Grand Rebellion occasion'd by the ninth chapter (now the second volume) of Dr. Calamy's Abridgment of the life of Mr. Baxter. Together with an examination of that chapter (1714), rhan ii, 259
• George Grant Francis, The Free Grammar School, Swansea, with brief Memoirs of its Founder and Masters and copies of original deeds (Abertawe 1849) (1849)
• T. Richards, A History of the Puritan Movement in Wales (1920)

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 55580616
• Wikidata: Q15039936

Dyddiad cyhoeddi: 1970

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/