ROBERTS, DAFYDD (1892 - 1965), cadeirydd Pwyllgor Amddiffyn Capel Celyn

Ganwyd 18 Awst 1892 yn Weirglodd-ddu, Capel Celyn, Meirionnydd, yr ieuengaf o blant John a Margaret Roberts. Bu'n byw yn Weirglodd-ddu am y rhan fwyaf o'i oes cyn symud i lawr y dyffryn i fferm Cae Fadog. Bu'n un o ddau yn cario'r post trwy'r ardal am dros ddeugain mlynedd ynghyd â ffermio. Bu'n flaenor am flynyddoedd yng Nghapel Celyn (MC) a pharhaodd yn y swydd hyd ddatgorffori'r capel.

Pan ddaeth bygythiad i foddi'r cwm, etholwyd ef yn gadeirydd y Pwyllgor Amddiffyn a bu yn y swydd honno hyd yr awr dyngedfennol. Aeth gyda Gwynfor Evans, Elizabeth May Watkin Jones a Dr. Tudur Jones i Lundain ac i Lerpwl i geisio achub y cwm. Ymdrechodd yn deg i atal Corfforaeth Lerpwl rhag dinistrio'i dreftadaeth. Bu'n weithgar iawn yn yr ardal ar hyd ei oes. Pan benderfynwyd yn derfynol fod anhedd-dai'r cwm i gael eu dymchwel, symudodd i fyw i'r Bala.

Bu farw 11 Hydref 1965 ychydig amser cyn agor y gronfa ddŵr yn swyddogol. Claddwyd ei weddillion ym mynwent Llanycil ger y Bala. Goroeswyd ef gan Nell, ei briod, a'u mab.

Awdur

• John Lewis Jones

Ffynonellau

• Adnabyddiaeth bersonol
• Y Cyfnod, 15 Hydref 1965, 1

Darllen Pellach

• Watcyn L. Jones, Cofio Capel Celyn (Talybont 2007)
• Watcyn L. Jones, Cofio Tryweryn (Llandysul 1988)
• Mari Emlyn, Cofiwch Dryweryn: Cymru'n deffro / Wales awakening (Talybont 2019)
• Einion Thomas, Capel Celyn: deng mlynedd o chwalu: 1955-1965 (Abertawe 1997)
• Wyn Thomas, Tryweryn: A New Dawn? - The Legacy of the Drowning of Capel Celyn (Talybont 2023)

Dolenni Ychwanegol

• Archifdy Meirionnydd: Z/M4822: Casgliad Elizabeth Watkin Jones - Pwyllgor Amddiffyn Capel Celyn
• Wikidata: Q20738023

Dyddiad cyhoeddi: 1997

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/