Y Bywgraffiadur Cymreig

JONES, PHILIP (1618 - 1674), cyrnol ym myddin y Senedd ac aelod o Ail Dŷ Cromwell Ganwyd yn y Great House, Abertawe, ond ym Mhenywaun, plwyf Llangyfelach, yr oedd ei dreftadaeth. Ymunodd ag ochr y Senedd yn nechrau'r Rhyfel Cartre ', yn 1645 wele ef yn ben ar warchodlu Abertawe, cyrnol yn 1646, ac amlwg iawn fel gŵr deheulaw Horton ym mrwydr ffyrnig Sain Ffagan (8 Mai 1648); daeth yn llywodraethwr castell Caerdydd, a gwestywr i Cromwell pan oedd y gŵr mawr ar ei ffordd i
KNIGHT, WILLIAM BRUCE (1785 - 1845), clerigwr, gweinydd, ac ysgolhaig Cymraeg Exeter, Rhydychen (ymaelodi 5 Mai 1803, B.A. 1807, M.A. 1811). Bu'n gurad Llanishen, ac am ddwy flynedd yn gurad i Dr. Lisle, ficer Sain Ffagan, gan wasnaethu capel Llanilltern yn y plwyf hwnnw. Yn ystod y cyfnod hwn bu'n astudio Cymraeg a Hebraeg. Yn 1815 rhoddwyd bywoliaeth Llantrithyd iddo gan Syr John Aubrey. Ddwy flynedd yn ddiweddarach rhoes ymddiriedolwyr C. R. M. Talbot fywoliaeth Margam iddo
LAUGHARNE, ROWLAND (bu farw 1676?), cadfridog ('major-general') ym myddin plaid y Senedd Rice Powell ei hun yn ben ar y rhai nad oeddent yn cytuno â'r dadfyddino, ac aeth yn ei flaen yn gyflym tua Chaerdydd a gwŷr y brenin yn ymuno ag ef pan oedd ar ei daith. I atal y symudiad hwn o eiddo Powell, trefnodd y Cyrnol Thomas Horton (o'r ' New Model Army') ei luoedd ef rhyngddynt a Chaerdydd yn Sain Ffagan. Yr oedd Laugharne wedi gadael Llundain ac ymunodd â Powell ar 4 Mai. Dadleuai ef nad
teulu LEWIS Van, stad. Ei bryniad mwyaf diddorol ydoedd castell Sain Ffagan, a bwrcasodd gan Syr William Herbert, Caerdydd, yn 1616 - Amgueddfa Werin Genedlaethol Cymru erbyn hyn; yr oedd yr hyn a brynwyd yn cynnwys y plasty presennol a adeiladwyd gan Dr. John Gibbon c. 1590. Bu farw 9 Ionawr 1628. Syr EDWARD LEWIS (bu farw 1630) Cafodd ei urddo'n farchog yn 1603. Yr oedd ef yn byw yn Edington, Wiltshire, eiddo y
LLEWELLYN, Syr DAVID RICHARD (1879 - 1940), perchennog glofeydd Aberdâr (Goytre, Llewellyn St., yna Fairfield House) yr oedd yn weithgar ar y Cyngor Tref (cadeirydd 1920), yn Uwch Gwnstabl Cantref Meisgyn, ac yn Rhyddfrydwr ac Undodwr amlwg (Hen-dŷ-cwrdd, Aberdâr). Bu'n drysorydd Coleg y Brifysgol, Caerdydd, 1922, ac yn llywydd y coleg 1924. Dyfarnwyd barwnigaeth iddo yn 1922, ac LL.D. er anrhydedd Prifysgol Cymru yn 1929. Symudodd i fyw i The Court, Sain Ffagan. Ei
teulu LLOYD Maesyfelin, . Yr oedd Syr Marmaduke yn Frenhinwr ffyddlon, a phan gymerwyd Henffordd gan fyddin y Senedd, 18 Rhagfyr 1645, cymerwyd yntau'n garcharor a'i gadw felly am dymor nes iddo, yn 1647, dalu swm o arian am ei stad. Ceir ei enw hefyd yn rhestr carcharorion a gymerwyd gan y cyrnol Horton pan orchfygwyd un o luoedd y brenin yn Sain Ffagan, Sir Forgannwg, 8 Mai 1648. Yr oedd yn gyfeillgar â Rhys Prichard
LLOYD, HUGH (1586 - 1667), esgob Llandaf brwydr Sain Ffagan, a bu yng ngharchar yng Nghaerloyw oblegid ei annheyrngarwch i'r Senedd. Ar 9 Chwefror 1651 gorchmynnwyd ei gymryd i'r ddalfa, a'r flwyddyn ddilynol bu raid iddo fforffedio, oherwydd teyrnfradwriaeth, stad fechan a oedd ganddo, trwy ei wraig, yn Eye, sir Henffordd. Ymladdodd yn erbyn hyn gan lwyddo yn y diwedd. Bu'r achos o flaen Cyngor y Wladwriaeth a'i trosglwyddodd i bwyllgor sir
teulu MATHEW Chastell-y-mynach, gwleidyddol Morgannwg oedd y brodyr Syr DAVID MATHEW (bu farw 1504), Sain Ffagan, a Syr WILLIAM MATHEW (bu farw 1528), Radyr, a'u cefnder Syr CHRISTOPHER MATHEW (bu farw 1527), Llandaf. Y mae cerfddelwau ar orwedd o Syr William a Syr Christopher a'u gwragedd, ac o'u tadcu y Syr David Mathew 1af, yn eglwys gadeiriol Llandaf. O deulu diweddarach Mathewiaid Llandaf, a fabwysiadodd y cyfenw Mathews tua chanol
MATTHEWS, NORMAN GREGORY (1904 - 1964), canghellor yn 1952. Yn 1953 cafodd fywoliaeth Sain Ffagan lle bu farw 6 Awst 1964 a'i gladdu ym mynwent yr eglwys gadeiriol, Llandaf. Priododd yn 1953 â Mary Laurella, merch hynaf Walter Rees a Kathleen Olga Thomas o'r Eglwys-wen, Caerdydd. Yr oedd y ddau'n gyd-efrydwyr yn Rhydychen. Yr oedd yn aelod o gomisiwn litwrgïaidd yr Eglwys yng Nghymru o'i ddechreuad, ac yn aelod o bwyllgor canolog darparu ymgeiswyr
PAYNE, FRANCIS GEORGE (1900 - 1992), ysgolhaig a llenor yn yr Adran Bywyd Gwerin newydd. Graddiodd yn y Gymraeg yng Ngholeg Prifysgol Cymru, Caerdydd yn 1940. Yn 1936 priododd Helena (Helly) Bilek (1913-2005) a chawsant ddau fab, Ifan a Ceri. Symudodd i fyw i Riwbeina, Caerdydd ac oddi yno i fflat yng Nghastell Sain Ffagan pan agorwyd yr Amgueddfa Werin yn 1948. Secondwyd ef i Adran Gelfyddyd yr Amgueddfa Genedlaethol yn yr Ail Ryfel Byd a daeth i
PEATE, IORWERTH CYFEILIOG (1901 - 1982), Curadur Amgueddfa Werin Cymru, 1948-1971, ysgolhaig, llenor a bardd (1940) a gafodd ei ysbrydoli gan waith Åke Campbell ar dai Iwerddon. Ei fwriad oedd mynd ati i ysgrifennu cyfres o astudiaethau rhanbarthol ar yr un pwnc, ond rhwystrwyd hyn o 1948 ymlaen pan benodwyd ef yn Geidwad-a-gofal ac yn ddiweddarach yn Guradur yr Amgueddfa Werin newydd a sefydlwyd ar dir Castell Sain Ffagan. O hynny ymlaen rhoddodd ei brif sylw i'r gwaith gweinyddol o'i datblygu trwy ddewis
POWELL, RICE (fl. 1641-65), cyrnol ym myddin y Senedd i'w gynorthwyo. Er mwyn ei atal rhag cyrraedd Caerdydd, aeth Horton rhagddo ar frys mawr i lawr dyffryn yr afon Taf gan geisio cyrraedd Caerdydd a'r cylch o flaen Powell. Yn y frwydr a ddilynodd, sef yn Sain Ffagan (11 Mai 1648), a lle y bu i Laugharne gyrraedd i fod yn brif bennaeth ar y milwyr, cafodd Horton fuddugoliaeth lwyr. Ffodd Powell i Sir Benfro a llwyddodd i ddal Dinbych-y-pysgod yn erbyn

Canlyniadau chwilio

13 - 24 of 37 for "Ffagan"