DAVIES, JOHN (1804 - 1884), gweinidog Annibynnol, ieithydd ac esboniwr

Ganwyd ym Mwlch-yr-helygen, plwyf Llanarth, 5 Mawrth 1804, ond symudodd ei rieni - David a Mary Davies - i fferm Castell-y-geifr, gerllaw, yn fuan wedyn. Cawsai ei dad well addysg na'r cyffredin, ac ef oedd athro cyntaf ei fab, ond yn 7 oed fe'i rhoed dan ofal Dr. Thomas Phillips yn ysgol y Neuaddlwyd. Dechreuodd bregethu yn ysgol Neuadd-lwyd, 1 Gorffennaf 1819, a derbyniwyd ef i Goleg y Drefnewydd yn 1822. Y Parch. Edward Davies oedd yr athro, ac ' S.R. ' a David Rees, Llanelli, ymhlith ei gydfyfyrwyr. Cafodd gyfle yno i feistroli elfennau Hebraeg, Arameg, a Syrieg yn ogystal ag i ymberffeithio mewn Groeg a Lladin a diwinyddiaeth. Cafodd alwad ar brawf o chwe mis i Landŵr, Penfro, ac ordeiniwyd 28 Mawrth 1827. Ymhen dwy flynedd sefydlodd eglwys Moreia, Llanwinio, ac yn 1863 rhoes Glandŵr heibio, a'i gyfyngu ei hun i Foreia, hyd ei farw, 16 Rhagfyr 1884. Bu'n weinidog da a phregethwr sylweddol, yn arweinydd i'w gylch a'i gyfundeb, ac yn gadeirydd Undeb yr Annibynwyr Cymraeg yn 1873. Ysgrifennai'n aml i'r cyfnodolion o dan yr enwau ' Siôn Llethi,' ' Castellanus,' a ' Siôn Gymro.' Ymhyfrydai mewn dadl megys honno yn erbyn ' J.R. ' ar ' Pregethu Dychmygion ' yn Y Dysgedydd, 1850-2.

Rhagorodd fel cyfieithydd ac esboniwr. Cyhoeddodd Y Proffwydi Byrion yn 1881, cyfieithiad o'r Hebraeg yn cynnwys darlleniadau ymyl y ddalen o'r hen gyfieithiadau Groeg, Syrieg, a Lladin, a nodiadau esboniadol. Y mae'r gwaith yn ffrwyth ysgolheictod a 40 mlynedd o lafur lled gyson. Ceir hefyd ymhlith ei bapurau Llyfr Coheleth a Llyfr Hosea - dau gyfieithiad; Horae Petrinae, darlithiau ar epistolau Pedr; Flores Poetici, casgliad o'i farddoniaeth. Cyhoeddodd hefyd Llethi, Afonig Llanarth gyda Sylwadau Achlysurol, yn 1868, ond nid oes iddo le uchel fel bardd.

Awdur

• Y Parchedig Thomas Eirug Davies, (1892 - 1951)

Ffynonellau

• Siôn Gymro sef buchedd a gwaith y Parch. John Davies, Glandwr a Moreia, Penfro (Llandysul 1938) gan y Parch. Ben Davies
• Y Geninen, iii, 126; iv, 116
• Y Diwygiwr, 1888-90
• Hanes Eglwysi Annibynnol Cymru, v, 258
• Archifau LlGC: NLW MS 6196D, NLW MS 8613B, NLW MS 8614B, NLW MS 8615B, NLW MS 8616B, NLW MS 8617B, NLW MS 8618B, NLW MS 8619B

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20738093

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/