EVANS, JOHN (1723 - 1817) 'o'r Bala,' pregethwr gyda'r Methodistiaid Calfinaidd

Ganwyd yng Nglan'rafon, Wrecsam, 30 Hydref 1723, ond yn 1727 symudodd ei rieni i Adwy'r Clawdd (efe, rhwng 1750 a 1753, a roes y tir y codwyd ' Capel yr Adwy,' capel cyntaf y Methodistiaid Calfinaidd yn y Gogledd, arno); bu am dymor yn wehydd ac wedyn yng ngwaith plwm y Mwynglawdd, ond yn 1742 aeth i'r Bala, ac ailddechreuodd fel gwehydd; bu wedyn yn rhwymwr llyfrau, ac yn ddiweddarach ar ei fywyd yn ' tallow-chandler ' (yn ôl gweithred Capel yr Adwy yn 1804).

Yn 1744, priododd â Margaret, ferch y bardd Morys ap Rhobert o Lanuwchllyn; merch iddynt oedd gwraig William Edwards (1773 - 1853), yr emynydd. Ymaelododd yn seiat newydd y Methodistiaid Calfinaidd yn y Bala yn 1745, ac yn gynnar iawn dechreuodd deithio i gynghori yn yr ardaloedd oddi amgylch, ond nid cyn 1765 y cydnabyddwyd ef yn bregethwr swyddogol. Enillodd le mawr iddo'i hunan fel un o arweinwyr diogelaf Methodistiaeth yn y Gogledd; yr oedd yn hynod am ei ffraethineb, ond gyda hynny am ei sylwadaeth graff a'i farn ddoeth. Efe a ddyfeisiodd y cynllun i dalu am gapelau trwy gasgliad rheolaidd. Bu'n ddeheulaw i Thomas Charles pan ddaeth hwnnw i fyw yn y Bala. Erbyn diwedd y ganrif, yr oedd wedi tyfu'n ymgorfforiad megis o draddodiadau Methodistaidd y Gogledd, a phriodol ddigon fu i Thomas Charles argraffu yn Y Drysorfa, 1799, 1809-13, atgofion John Evans, dan y teitl ' Ymddyddan rhwng Scrutator a Senex,' (ailargraffwyd hwy ar wahân, Machynlleth, 1885). Priodol hefyd fu i John Evans, 'y gwr hynaf a pharchusaf yn y Corff,' gymryd rhannau arweiniol y gwasanaeth ordeinio cyntaf yn y Gogledd, 19 Mehefin 1811. Bu farw 12 Awst 1817, a chladdwyd yn Llanycil.

John Evans a gyfieithodd yn 1759 waith John Wesley, Y Prif Feddiginiaeth, sef Physygwriaeth yr Oesoedd Gynt, ac yn 1761 ei Reolau a Threfniadau yr Unol Gymdeithasau, ond ymddengys mai ei gyd-drefwr Thomas Foulkes a ddug y draul o'u cyhoeddi.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Robert Jones (Rhoslan), Drych yr Amseroedd (Trefriw 1820)
• Y Geiniogwerth, 1849
• W. Williams, Methodistiaeth Dwyrain Meirionydd (1902)
• D. E. Jenkins, Life of Thomas Charles (Dinbych 1908) (defnyddier y fynegai)
• H. Llew Williams, Hanes y Methodistiaid Calfinaidd yn Adwy'r Clawdd (1947)
• Gildas Tibbott, Cylchgrawn Cymdeithas Hanes y Methodistiaid Calfinaidd, 1961, 26-35, 53-60
• Goronwy Prys Owen, Atgofion John Evans y Bala (1997)
• a'r llyfrau arferol ar hanes cynnar y M.C.

Darllen Pellach

• J. Morgan Jones, W. Morgan, Y Tadau Methodistaidd (1895-1897) ii, tt.20-33

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20733414

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/