HUGHES, WILLIAM BULKELEY (1797 - 1882), Aelod Seneddol

Ganwyd ym Mhlas Coch, Llanidan, Môn; ganwyd 26 Gorffennaf 1797 yn fab hynaf i Syr William Bulkeley Hughes, Plas Coch a'r Brynddu, ac Elizabeth, merch a chyd-etifeddes Rhys Thomas, Coed Alun, Caernarfon. Honnai teulu Plas Coch ei fod o gyff Llywarch ap Brân, arglwydd Menai, ac er canol y 15fed ganrif buasai iddo ran amlwg yng ngweinyddiaeth y sir. Cafodd Hugh Hughes (bu farw 1609), a adeiladodd Plas Coch yn 1569, yrfa ddisglair yn y gyfraith; daeth yn ' Queen's Attorney ' yng Ngogledd Cymru ac yn aelod o Gyngor y Gororau, ond ni chafodd fyw i weithredu fel arglwydd prif farnwr Iwerddon, swydd yr etholwyd ef iddi yn union cyn ei farw.

Cyfreithiwr oedd W. B. Hughes; o ysgol Harrow aeth i Lincoln's Inn, lle y galwyd ef i'r Bar yn 1824. Tra'n gwasnaethu fel bargyfreithiwr ar gylchdaith Rhydychen a Chaer daeth ymlaen fel ymgeisydd Torïaidd yn etholiad bwrdeisdrefi Arfon yn 1837, a gorchfygodd y Capten Charles Henry Paget. A dyna gychwyn ei gyswllt seneddol hir â'r etholaeth hon, cyswllt a barhaodd am yn agos i 40 mlynedd ag eithrio un bwlch rhwng 1859 a 1865. Ceidwadwr cymedrol ydoedd o ran ei ddaliadau gwleidyddol, er mai fel Rhyddfrydwr yr ymladdodd etholiad 1865. Daliai i gynrychioli'r bwrdeisdrefi hyd adeg ei farw, ac o ran oedran efe ydoedd tad Tŷ'r Cyffredin.

Yr oedd ganddo ddiddordeb dwfn ac effro mewn materion lleol o bob math; eisteddai ar fainc yr ustusiaid yn ei sir ei hun ac yn Sir Gaernarfon, a bu'n uchel siryf Môn yn 1861. Fel cadeirydd y ' Llandudno Improvement Commissioners ' gwnaeth lawer i hyrwyddo datblygiad y dref honno rhwng y blynyddoedd 1873 ac 1877. Yn ystod y 40'au buddsoddodd lawer o'i arian mewn ffyrdd haearn yn Lloegr a Chymru, a bu'n gadeirydd y rheilffordd a redai trwy ganol Môn o'i chychwyn hyd nes i gwmni'r L.N.W.R. ei chymryd drosodd.

Bu ddwywaith yn briod: (1) ag Elisabeth, merch ac aeres Jonathan Nettleship, Matterset Abbey, swydd Northampton, (2) ag Elizabeth, merch William Donkin, Rothbury, Northumberland. Ei unig blentyn o'r ail briodas ydoedd Sarah Elizabeth, a hi a etifeddodd y stad pan fu farw ei thad, 8 Mawrth 1882, yn 84 mlwydd oed.

Awdur

• Emyr Gwynne Jones, (1911 - 1972)

Ffynonellau

• J. E. Griffith, Pedigrees of Anglesey and Carnarvonshire Families (1914), 30-1
• Thomas Nicholas, Annals and Antiquities of the Counties and County Families of Wales (London 1872), cyf.I, 43-4
• Bye-Gones, relating to Wales and the Border Counties, 15 Mawrth 1882
• Llawysgrifau Plas Coch yn Llyfrgell Coleg y Gogledd, Bangor

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: William Bulkeley Hughes

Delweddau

• Hugh J. Hughes, William Bulkeley Hughes (of Plas Coch, Anglesey)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q8006112

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/