MORGAN ap HUW LEWYS (fl. c. 1550-1600), bardd

O Hafod-y-wern, ym mhlwyf Llanwnda, Sir Gaernarfon; mab y gŵr a oedd yn uchel gwnstabl cwmwd Uwch Gwyrfai yn 1548 (ac nid mab Huw Lewys o Blas yn Bont yn yr un plwyf, cyfieithydd Perl Mewn Adfyd, fel y tybid gan rai). Ymddengys mai'r Tryfan a lleoedd perthynol oedd cartrefi Huw ap Lewys a'i blant, ac mai trwy briodas y daeth y bardd i drigo yn Hafod-y-wern; trwy gangen arall o'r teulu aeth y lle'n ddiweddarach yn rhan o stad Llanfair-is-gaer. Ni wyddys ai'r bardd oedd y Morgan ap Huw Lewys a urddwyd yn offeiriad yn 1580 ac a noddid gan Wiliam Glyn, Glynllifon. Os felly, efallai iddo fod yn gaplan i Wiliam Glyn am dymor byr, ac iddo, ar ôl priodi, ymsefydlu yn Hafod-y-wern. Y mae enw Morgan ap Huw Lewys ar restr rheithwyr yn 1586. Ni wyddys ond am un plentyn i'r bardd, sef Elin, a briododd Siôn Gruffydd o Fadryn Isaf. Ymhlith ei farddoniaeth a gadwyd mewn llawysgrifau ceir llawer o gywyddau crefyddol a moesol ac englynion marwnad Huw ap Rhisiart o Gefn Llanfair yn Llŷn (NLW MS 16B ).

Awdur

• Ray Looker

Ffynonellau

• Llawysgrif Bodewryd yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth 1
• Additional Manuscript in the British Museum 14889
• Cardiff Manuscripts 21, 23, 43, 47, 64, 84
• Archifau LlGC: Cwrtmawr MS 21B, Cwrtmawr MS 114B, Cwrtmawr MS 454B
• Jesus College Manuscript yn Llyfrgell Bodleian, Rhydychen 16, ii
• Archifau LlGC: Llanstephan MS 124: Poetry
• Archifau LlGC: Llanstephan MS 125: Poetry
• Archifau LlGC: NLW MS 3057D
• NLW MS 16B, NLW MS 695E, NLW MS 5273D, NLW MS 5546B, NLW MS 6209E, NLW MS 6499B, NLW MS 7892B, NLW MS 7191B, NLW MS 9166B, NLW MS 11087B, NLW MS 11567D
• Archifau LlGC: Peniarth MS 73: Barddoniaeth
• Archifau LlGC: Peniarth MS 112: Llyfr cywyddau Siôn ap William ap Siôn
• Archifau LlGC: Peniarth MS 119: Letters of Robert Joseph of Evesham
• Llawysgrif Wynnstay yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth 6
• J. E. Griffith, Pedigrees of Anglesey and Carnarvonshire Families (1914), 243, 389
• W. Gilbert Williams yn Bulletin of the Board of Celtic Studies, 1940, 243
• W. Gilbert Williams yn Trafodion Cymdeithas Hanes Sir Gaernarfon, 1944, 48
• A. Ivor PryceThe Diocese of Bangor in the sixteenth century being a digest of the registers of the bishops, A.D. 1512-1646 (1923), 60, 61

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20733933

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/