PARRY, JOHN (1812 - 1874), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, ac athro yng Ngholeg y Bala

Ganwyd 23 Mawrth 1812 yn Bersham, ond yn 1824 symudodd ei rieni i Fanceinion. Anfoddhaol oedd yr ysgolion yr aeth iddynt yn blentyn; ac yn wyneb Seisnigrwydd amgylchedd ei febyd, ni thyfodd yn Gymreigiwr da cyn mynd i'r Bala. Prentisiwyd ef i ddwy grefft, a dilynai ddosbarthiadau nos yn y Mechanics Institute ym Manceinion; yno cymerth at fathemateg a gwyddoniaeth gyda'r fath sêl fel y cafodd drafferth ddirfawr i gael caniatâd i ddechrau pregethu; yn wir, derbyniodd Lewis Edwards ef i Goleg y Bala cyn iddo gael y caniatâd hwn. Aeth i'r Bala yn 1838. Rhwng 1841 a 1843 bwriodd dymhorau (bylchog, yn herwydd prinder arian) ym Mhrifysgol Edinburgh. Yn 1843, dewiswyd ef gan Lewis Edwards yn ail athro yn y Bala, a bu yno weddill ei oes. Rhoes ei waith fel athro o flaen popeth; anfynych y bodlonai i bregethu ond yng nghylch y Bala, a chafwyd trafferth fawr i gael ganddo sgrifennu i'r Traethodydd pan gychwynnwyd hwnnw. Fel athro, ni bu neb mwy cydwybodol; nid ymddengys fod ynddo unrhyw wreiddioldeb, ond ymboenai gyda'r gwannaf o'i fyfyrwyr, ac odid nad oedd yn fwy cymeradwy gan y cyfangorff ohonynt na Lewis Edwards ei hunan - ond y mae'n debyg fod cyfiawnder ym marn J. Cynddylan Jones ei fod yn gwneud gormod o'r gwaith drostynt, ac mai Lewis Edwards oedd y gorau ar eu gwir les. Ordeiniwyd ef yn 1845, a bu'n llywydd y gymdeithasfa yn y Gogledd yn 1866. Priododd yn 1844 â Sarah Gee, chwaer y cyhoeddwr Thomas Gee. Pan gychwynnodd Gee Y Gwyddoniadur, yn 1853, perswadiodd John Parry i'w olygu; a'i gysylltiad â'r gwaith hwnnw (serch iddo farw ymhell cyn ei orffen) a'i gwnaeth yn enw cenedlaethol; yr oedd y gorchwyl o olygu gwaith o'r fath yn hollol gydnaws â'i anian ac â'i gydwybodolrwydd. Dadfeiliodd ei iechyd yn gyflym o 1865 ymlaen, a bu farw 19 Ionawr 1874.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Seiliwyd yn bennaf ar tt. xix-xxxviii o ragymadrodd Owen Thomas i'r Y Gwyddoniadur Cymreig (1889–96)

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: John Parry

Delweddau

• John Thomas, Dr. John Parry, Coleg y Bala
• Brown, Barnes & Bell, Dr. John Parry (of Bala)

Gweithiau

• David Jones, Owen Thomas, John Parry, Cofiant y Parchedig John Jones, Talysarn (Efrog Newydd 1868)

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 96836886
• Wikidata: Q13129342

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/