PARRY, JAMES RHYS ('Eos Eyas,' h.y. 'Eos Ewyas'; fl. 1570?-1625?), bardd a droes rai o'r salmau ar gân yn Gymraeg

Ni wyddys mo flwyddyn ei eni nac amser ei farw, eithr gellir barnu ei fod yn aelod o ryw gangen o deulu Parry, Poston, sir Henffordd, a Llandefaelog-tre'r-graig, sir Frycheiniog - gweler ach y teulu arbennig hwn yn Jones, Brecknockshire, a Llyfr Baglan, 37. Os felly, bu James yn briod deirgwaith; ac y mae'n fwy na thebyg mai'r drydedd wraig oedd mam ei fab George Parry. Pan aeth y mab hwn i Rydychen (17 Ionawr 1633/4) fe'i disgrifir ef yn fab James Parry, 'Michael Church, Herefordshire.' Ceir 'cywyddau' ac 'englynion' gan James Parry (ac, efallai, gan ei dad Rhys Parry) yn Llanstephan MS 50 . Eithr fe'i coffeir yn bennaf oherwydd iddo, fel Edmwnd Prys ac eraill gynnig troi'r salmau Cymraeg ar gân. Ceir ei fersiwn ef mewn tair llawysgrif - B.M. Add. MS. 14895 a dwy yn y Llyfrgell Genedlaethol, sef Cwrtmawr MS 28B a Peniarth MS 220 . Ceir manylion am gysylltiad Parry â'r esgob William Morgan ac â'r archddiacon Edmwnd Prys mewn fersiwn arall o'r salmau ar gân, sef fersiwn George Parry, mab James Parry - (yn NLW MS 641C ). Yno dywed y mab fod y tad o deulu da yn Ewyas Lacy yn Swydd Henffordd (yng Nghymru hyd 1543), yn noddwr beirdd, ac yn fardd ei hunan, ac iddo roddi ei fersiwn i William Morgan pan oedd yn esgob Llandaf ac y bu i hyn symbylu Edmwnd Prys i wneud gwaith cyffelyb - i Prys ddefnyddio fersiwn Parry (gweler cyfieithiad o'r geiriau Lladin yn Journal of the Welsh Bibliographical Society, ii, 287). Gan mai o 1595 hyd 1601 yr oedd Morgan yn Llandaf gellir tybio mai dyna'r pryd y gwnaeth Parry ei waith.

Awdur

• Syr William Llewelyn Davies, (1887 - 1952)

Ffynonellau

• W. Ll. Davies, 'Welsh Metrical Versions of the Psalms' yn Journal of the Welsh Bibliographical Society, ii, 276-301, a'r ffynonellau a enwir yno
• Bradney, 'George Parry,' ibid., iii, 13-16

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: James Rhys Parry (Eos Eyas)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q13129298

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/