PERKINS, WILLIAM (fl. 1745-76), gweinidog Annibynnol

Ni wyddys ddim am ei addysg fore ond yn ôl rhestr Wilson (copi yn NLW MS 373C ) yr oedd un Perkins yn academi Caerfyrddin yn 1745, yng nghyfnod Evan Davies. Ni sonia Thomas Morgan (Henllan) amdano, ac ni cheir ei enw ymhlith y myfyrwyr a dderbyniai roddion oddi wrth y Bwrdd Presbyteraidd a'r Bwrdd Cynulleidfaol yn y cyfnod hwnnw; ond nid yw hynny'n brawf nad oedd yn yr academi. Bu'n weinidog yn Ninbych o 1767 i 1769, ac yng Nghaerfyrddin yr addysgwyd ei ddau ragflaenydd yn yr eglwys honno. Rhwng 1770 a 1776 fe'i ceir yn weinidog ar eglwysi Pencader a Phantycreuddyn. Derbyniodd rodd oddi wrth y Bwrdd Cynulleidfaol - ' 4 November 1776. Extraordinary Supply. William Perkins, Pencader, Carmarthenshire £5. ' Yr oedd yn bregethwr galluog, poblogaidd, a dawnus, ond yn anghymedrol ei rodiad. Wedi methu ei ddiwygio bu'n rhaid i'r eglwysi ei wahardd i weinidogaethu iddynt, a pharodd hynny ymraniadau yn eu plith. Glynodd amryw o'i braidd wrtho, ond edwinodd yr eglwys ym Mhantycreuddyn, wedi sefydlu eglwys Horeb. Bu ymraniad mawr ym Mhencader a chododd cefnogwyr Perkins gapel newydd Salem, ger New Inn, tua dwy filltir o Bencader. Yr oedd gweithred capel Pencader yng ngofal un o'i gefnogwyr, a gwelwyd oddi wrth honno mai gan y gweinidog yr oedd yr hawl i'r capel. Pan adfeddiannwyd y capel gan y gweinidog, aeth mwyafrif yr aelodau allan i addoli mewn ty yn agos i Gwmhwplin. Yn 1785, adeiladwyd capel newydd a alwyd yn Bencader, a rhoddwyd galwad i Jonathan Jones fod yn weinidog yno. Gwaethygodd rhagolygon William Perkins yn fuan, a gwerthodd i'r eglwys ei hawl ar yr hen gapel. Symudodd i Gydweli a thrachefn i Lundain, lle y cafodd swydd dan y Llywodraeth ar afon Llundain. Yno y bu farw, ond ni wyddys pa bryd.

Awdur

• Y Parchedig John Dyfnallt Owen, (1873 - 1956)

Ffynonellau

• Hanes Eglwysi Annibynnol Cymru, iii, 424; iv, 44
• Llawysgrifau Jeremy, List of Ministers
• Minutes of Cong. Fund Board, 4 Tachwedd 1776
• David Morgan, Hanes Ymneillduaeth yn cynnwys olrheiniad manwl o'r egwyddorion hanfodol a'r ymarferiadau perthynol i'r cyfundraeth uchod ei ddechreuad a'i ledaeniad llwyddianus yn y deyrnas hon, yn wyneb y gwrthwynebiadau mwyaf cyffrous, yn nghyda'i sefyllfa bresenol yn enwedig yn Nghymru (Dolgellau 1855), 198, 407-8
• Archifau LlGC: NLW MS 373C: Reverend Thomas Rees: Historical memoranda
• Walter J. Evans, NLW MS 10329B: Carmarthen Presbyterian College roll of students

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20748904

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/