PHILLIPS, JOHN ('Tegidon '; 1810 - 1877), argraffydd a bardd

Ganwyd 12 Ebrill 1810, yn y Bala. Addysgwyd ef yn ysgol Tŷ-tan-domen yn y Bala, ac yno y prentisiwyd ef yn argraffydd gyda Robert Saunderson. Symudodd oddi yno i Gaer i swyddfa John Parry, a bu yno am dymor yn arolygu swyddfa argraffu 'r Drysorfa a Goleuad Cymru; ysgrifennodd lawer i'r ddau gyhoeddiad hyn. Tua 1850, symudodd i Borthmadog yn ysgrifennydd i'r ' Welsh Slate Company,' a bu wedyn yn brif orchwyliwr y cwmni am tuag 20 mlynedd. Fel argraffydd bu'n cynorthwyo Robert Isaac Jones ('Alltud Eifion') i gychwyn argraffwasg yn Nhremadog yn 1854. Ysgrifennodd lawer i'r Drysorfa, Y Gwyliedydd, Y Geiniogwerth, Seren Gomer, Y Methodist, a'r Traethodydd (1849-54). Bu'n is-olygydd i'r Gwyliedydd, ac yn olygydd barddoniaeth Goleuad Cymru, 1822-38, am flynyddoedd. Gwnaeth lawer i hyrwyddo llenyddiaeth a cherddoriaeth yng nghylch Porthmadog, ac yr oedd yn amlwg fel siaradwr cyhoeddus. Cyfansoddodd lawer o farddoniaeth hefyd; ond yn y mesurau rhydd y canai y rhan amlaf. Daeth un o'i ganeuon, ' Hen Feibl Mawr Fy Mam,' yn boblogaidd iawn, a hefyd ' Saith ym Ni,' cyfieithiad o ' We are Seven ' Wordsworth. Cyfansoddodd rai emynau, ac ysgrifennodd lawer o ganeuon ac ysgrifau i blant a phobl ieuanc; a chyhoeddodd amryw lyfrau poblogaidd: e.e. Y Ddeilen ar y Traeth, 1868, Y Tlws Arian, Y Gelyn a'r Frwydr, Y Cenhadwr, Yr Eglwys yn y Tŷ (cyfieithiad o lyfr J. Hamilton); Seppely Bach a'i Feibl (cyfieithiad o chwedl Swisaidd). Bu farw 28 Mai 1877 ym Mhorthmadog, a chladdwyd ef ym mynwent Llanycil.

Awdur

• William Rowlands

Ffynonellau

• Hanes Porthmadog (1913), 187-8
• Cymru (O.M.E.), vi, 111-3; xi, 121-3; lix, 30
• Y Gestiana, 88
• Beirdd y Bala (1911), 93-8
• T. R. Roberts, Eminent Welshmen: a short biographical dictionary of Welshmen... from the earliest times to the present (1908)

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 121840816
• Wikidata: Q27971201

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/