PUGH, FRANCIS (1720 - 1811), Methodist a Morafiad bore

Ganwyd 10 Medi 1720 'ym Mrycheiniog ' meddai cofnod Morafaidd; byddai'n ddiddorol gwybod ym mhle'n union, oblegid y mae'n eglur fod Pugh yn gymydog ac yn gyfaill i Howel Harris yn gynnar iawn - yn gyfaill o ymddiried, oblegid bu'n gyfryngwr dros Harris yn ei garwriaeth ag Anne Williams. Ymddengys ei fod yn 1741 yn athro ar un o ysgolion Griffith Jones, yn Nhrefeca ei hunan; ond yn 1742 aeth i Lundain; ymaelododd yn Nhabernacl Whitefield ond hefyd mynychai'r seiat Gymraeg yn Lambeth. Yn 1744-5, pan oedd Cennick â gofal y Tabernacl arno, yr oedd Pugh yn gynghorwr teithiol Methodistaidd; ond yn fuan wedyn troes Cennick at y Morafiaid; methai Pugh yntau fwyfwy ddygymod â Herbert Jenkins, a diarddelwyd ef (Mawrth 1746). Troes at y Brodyr, ac ar ôl cenhadu ar braw gyda hwy am ysbaid, derbyniwyd ef yn aelod o gynulleidfa Fetter Lane ar 9 Mawrth 1748. Ar 12 Mai 1757 urddwyd ef yn ddiacon (gan yr esgob John Gambold), ond ni bu erioed yn offeiriad. Bu'n bugeilio cynulleidfa Llanllieni am ddau gyfnod, 1755-9 a 1763-8, ac yn 1768 rhoddwyd arno ofal Lacharn a Chaerfyrddin. Yno bu ei yrfa'n faith ac yn gythryblus. Yr oedd ef a'i briod (Elizabeth Keach) yn afrywiog ac anhyblyg, ac yn anodd ganddynt ddygynod â'r awdurdodau Morafaidd yn Hwlffordd. Wedi iddi hi farw (1793) methai yntau gyfyd, â'r gweinidogion ifainc a anfonwyd yno i'w gynorthwyo yn ei lesgedd cynyddol. Yn y diwedd darbwyllwyd ef i ymddeol i Hwlffordd, a bu farw yno (yn Portfield) 22 Tachwedd 1811. Yr oedd Pugh yn un o'r ychydig iawn o bregethwyr Cymraeg a fu gan y Brodyr.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Y Traethodydd, Gorffennaf 1936
• Cylchgrawn Cymdeithas Hanes y Methodistiaid Calfinaidd, Medi 1936
• Er Clod Saith Bennod ar Hanes Methodistiaeth yng Nghymru (gol. T. Richards), 1934, pen. iii, yn enwedig 78-81

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20733058

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/