ROBERTS, JOHN ('Sion Robert Lewis '; 1731 - 1806), awdur, almanaciwr, ac emynydd

Ganwyd yn 1731 yn Llanaelhaearn, Sir Gaernarfon. Yr oedd yn fab i ffarmwr, Robert Lewis, ac yn ystod ei ieuenctid arferai fugeilio'r defaid i'w dad. Cafodd dröedigaeth wrth wrando ar Howel Harris yn pregethu yn y gymdogaeth a dechreuodd bregethu gyda'r Methodistiaid Calfinaidd.

Ymsefydlodd yng Nghaergybi tua 1760, pryd y cafodd drwydded oddi wrth esgob Bangor i agor ysgol. Gwysiwyd ef o flaen llys Esgob Bangor yn Awst 1765 oherwydd iddo gadw ysgol yn Llaniestyn heb drwydded.

Ysgrifennodd lawer o lyfrau ar bynciau gwahanol. Ymhlith ei lyfrau cyhoeddedig ceir Rhai Hymnau, 1760, a ysgrifennwyd gyda chymorth Richard Jones; Yr Anedigaeth Newydd 1762, cyfieithiad o lyfryn Saesneg The New Birth; Drych y Cristion, 1766, sef ail-argraffiad Carwr y Cymru cyhoeddedig gan T. Gouge ac S. Hughes 1677; Hymnau a Chaniadau, 1764; Rhyfyddeg neu Arithmetic, 1768, y llyfr rhifyddeg cyntaf yn Gymraeg; Geirlyfr Ysgrythurol, 1773, y geiriadur ysgrythurol Cymraeg cyntaf; Caniadau Preswylwyr y Llwch, 1778; Yr Athrofa Rad, 1788. Yr oedd y llyfrau a gyhoeddwyd ac a ysgrifennwyd gan Roberts yn werthfawr ond y mae'r awdur yn fwyaf adnabyddus am ei 'Almanaciau.' Dechreuodd gyhoeddi y rhai hyn tua 1761 a pharhaodd i'w cyhoeddi am 44 blynedd. Ar ôl ei farwolaeth cyhoeddwyd hwy hyd 1837 gan ei fab Robert Roberts.

Yn 1766 priododd Margaret Jones, Bodedern, sir Fôn, a ganed iddynt chwech o blant. Bu farw 19 Medi 1806.

Awdur

• Thomas Isfryn Jones

Ffynonellau

• T. R. Roberts, Eminent Welshmen: a short biographical dictionary of Welshmen... from the earliest times to the present (1908)
• Y Traethodydd, 1856
• Enwogion y Ffydd (1880), iv
• Revue Celtique (1870–1934), i
• W. Rowlands, Llyfryddiaeth y Cymry (Llanidloes 1869)
• Josiah Thomas Jones, Geiriadur Bywgraffyddol o Enwogion Cymru (Aberdâr 1867-70), ii, 165-6
• Catalogue of Printed Literature in the Welsh Department, Cardiff Free Libraries (1898)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q28026597

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/